Очиж очиж өсөж төрсөн нутгаасаа хэдэн хужаад хөөгдөөд амь зулбан зугтаах болж байна уу

Үгүй нээрээ, Хөөрхий муу Төвдүүдийг зүгээр л золбин нохой шиг л буудчих юм аа. Тод ногоон формтой хятад цэргүүд хаанаасаа гэнэтхэн гараад ирэв дээ. Уг нь би нэг мотоцикл унаад юманд явах гээд бэлтгэж байсан юм. Бэлтгэл ч бараг бэлэн болчихсон, харин миний унааг хэн нь ч юм унаад явчихсан тул түүнийг хүлээгээд... Тэгээд гадаа мотоцоклийн дуу гарахаар нь гараад хартал баахан ногоон хувьцастай цэргүүд бужигначихаж, гайхах цочирдох хоёр зэрэгцээд, хэрэгт дуртай амьтан чинь тэр цэргүүд яадаг юм байна, хаачих гэж буй юм бол гээд хоёр гудам өнгөрөөд хартал гудамжаар явж байсан хэдэн Төвд залуусыг барьж аваад л бөөгнүүлж байгаад гудамны адагт аваачаад яг золбин нохой шиг буудчих юм. Өө, тэгтэл зөвхөн тэр хэдийг биш ээ, зөндөө олон хүнийг буудаж байна. Бүгд Төвдүүд бололтой... Заримыг нь жадалж байна. Жадны хурц үзүүр өмссөн хувцасыг нь яраад, амьд халуун мах руу нь хэрхэн ширхийх орж, түүнээс өвдөх өвчин зовлонд шаналсан хөөрхий төвдүүдийн балмагдсан, мэгдсэн, үхлийг мэдэрсэн аймшигт царайнууд нь тодоос тод харагдаад... Энэ чинь юу вэ, кино юу, өчигдөр орой Сталинградын тулалдааны тухай баримтат кино үзэж байсансан. Түүний үргэлжлэл үү.

Өнөөх буудуулсан төвдүүдээс нэг нь босоод зугтаасан чинь араас нь хөөгөөд, нөгөөх чинь яг намайг чиглээд гүйгээд ирдэг байгаа. Хөөрхий ташаа сүүжээрээ л буудуулчихсан бололтой, амь гарах гэж бүх хүчээрээ хичээж буй ч хазагнаад хөл нь газар хороож өгөхгүй юм, үхэл амьдрал хоёрын дэнсэн дээрх түүний царай нь намайг эрхгүй цочирдуулав. Зүрхээр хатгах шиг, дагжин чичрэх шиг ч... Миний таньдаг төвд залуу байх юм. Манай жижиг хотод нэгэн өтөл болсон ламыг харж хандаж байдаг хүнд гэм халгүй залуусан. Нөгөөх залуу яг миний өмнөхөн ирээд буудуулаад уначихдаг юм байна. Үхэхийнхээ өмнө надруу аврал, сүүлчийн горьдлого нь тасарч байгаа харцаар харах юм. Амьд үлдэхсэн,амьдралыг, энэ гэгээн гэрэлт нарыг дахиад нэг харахсан гэсэн сүүлчийг хүсэл, горьдлого нь нүүр царайнд нь үхлийн айдастай сүлэлдэн царцаж байх юм. Хоёр гурван хужаа цэрэг ирээд, түүний цогцосыг хөлөөрөө өшиглөхөд хэдийнэ амь тавьсан түүний толгой нь нэг л эвгүй санжигнан хөдлөв. Тэгэхэд л гэнэтхэн юутай учирсанаа мэдрэв. Нөгөөх хэдэн хужаа цэрэг чинь намайг харчихсан заагаад шулганаж байна. Яг буудах нь ээ. Би ч зугтаалаа. Яг үнэнийг хэлэхэд ичгүүртэйгээр зугтаалаа. Уг нь тэдэн рүү бар арслан шиг л дүүлээд орчихмоор санаа байвч, одоо сачий хүрэхгүй гэдгээ сайтар мэддэг болчихсон болохоор өөр яах ч билээ. Сүүлийн хичнээн нь ч жил юм тун ховорхон гүйж харайж байсан хүн чинь нөгөөх хоёр хөл тушаатай юм шиг дороо шоорогноод явж өгдөггүй, ингээд явбал тэдэнд гүйцэгдэдгүй юм аа гэхэд суманд нь гүйцэгдэх нь, юутай ч хажуугаар урсаж байгаа жижигхэн голруу үсэрчихлээ.
Тэгтэл өнөөх голын ус чинь шагайнаас хэтрэхгүй гүехэн устай байж.. Яаж аврагдах билээ. Дахиад босоод гүйлээ. Нэг хашааны булан тойроод, нөгөөх мотоциклийг маань унаад явчихсан залуугаа хүлээж байсан хаалган дээрээ хүрээд ирлээ. Яг нөгөө “Ардын элч” дээр гардаг шиг. Зугтаарай, цаана чинь хужаанууд ирж байна гэж хашгирах гэтэл дуу гардаггүй. Аз болоход тэнд нэг ч хүн алга. Тэнд байгсад бүгдээрээ хэрэг бишдэж байгааг мэдээд зугтаацгаачихсан юм болов уу, мэдсэнгүй. Нөгөөх мотоциклийг маань авдаг залуу ингэхэд энэ олон хужаануудын хаагуур нь гарч яваа юм болдоо гээд, ийш тийшээ хартал тэр газар яах аргагүй миний төрсөн хөдөөгийн буйдхан сумын төв байх юм. Очиж очиж өсөж төрсөн нутгаасаа энэ муу хэдэн хужаад хөөгдөөд амь зулбан зугтаах болж байна уу гэсэн нэг бодол ороод ирэхэд хувь заяандаа харамсаад уйлах ч багадмаар бачимдал гол өөд зураад ирэх юм. Хэдэн муу Төвдүүдийг алахыг нь алж, айлгахыг нь айлгасны дараа одоо та нарын ээлж гээд надруу, Монгол руу маань ирээ юу, дургүйцэл бачимдал зэрэг зэрэг төрж байх юм. Гэтэл гар хоосон, ядахдаа нэг олигтой шиндүү ч бариагүй би тэр олон хурдан буутай хятад цэргүүдийн өмнөөс сарвалзаад яанам билээ, дэмий л амины гарз, тэгэхгүй гэхээр одоо энэ муу хоёр хөлөөрөө хаа хүртэл зугтаахав, зугтаалаа гэхэд хаана хэнийхээ газар шороон дээр гишгэж, ямархан агаараар нь цээж тэнийтэл амьсгалж явахав. Харамсал гэдэг... Эх орноосоо хөөгдсөн хөөрхий Төвдүүдтэй бишгүй л уулзаж, учирч, идэж ууж явлаа. Тэд бүгдээрээ нэг л сэтгэлийн далдхан зовиуртай байдаг нь анзаарагддаг. Нэг л гал цоггүй, хиймор золбоогүй, тархиндаа ташуурдуулаад дальдичаа болчихсон морь шиг ширүүхэн харсан харцан дор их багагүй гөлөлздөг болцгоочихсан байдагсан. Надтай Даши гэдэг Төвд залуу хамт нэг ангид сурах. Бид Теофлийн шалгалт өглөө. Шалгалтын хүснэгтийн эхэлж бөглөдөг хэсэг дээр овог нэрээс гадна, тухай улсынх нь код, мөн ямар хэлээд ярьдагынх нь кодыг бичдэг юм. Багш маань биднээс аль улсаас ирсэнийг нь асуугаад хүснэгт харж кодыг нь хэлж өгөөд, би ч яахав Монгол гэнгүүт л монголын код 976 гэдэг шиг 345 ч билүү гараад ирж байгаа юм. Гэтэл нөгөө Дашийн маань код олдодгүй гэнээ. Багш хүснэгтээ хэд хэд эргүүлж хараад олохоо байж, аргаа бараад оффис руугаа утасддаг юм байна. Гэтэл төвд гэдэг улс, Төвд гэдэг хэл ер энэ дэлхий нийтээр авдаг теофлийн шалгалтын юман дотор байдаггүй учир ямар ч кодоор тэмдэглээгүй, харин хятадынхаар явдаг юм гэсэн хариуг цаанаас нь өгөв бололтой. Багш тэгээд чи хятадын кодыг ашиглах юм байна гэтэл Даш маань яг хөшчих шиг болж билээ. Би яг ард нь сууж байсан, чих нь хэрхэн чичигнэн улайхыг харж суухдаа, Дашийгаа өрөвдөөгүйгээрээ өрөвдөж билээ. Гэтэл одоо хэн нэгэн намайг тэгэж өрөвдөх ээлж нь ирэх нь дээ.

Өмнө их сайхан, тавиу айвуу амгалан байхдаа хэзээ нэгэн цагт ийм амь давчуу цаг ирнэ хэмээн болгоомжилж, сэрэмжилж, дотроо бодолтой, бэлтгэлтэй байх минь яалаа даа гээд хар толгойгоо хамаа намаагүй шаамаар ч болж байна। Өнөөх хэдэн хужаа шулганаад л, ойртож буй бололтой юм, дуу хоолой нь ямар бардам дээрэнгүй сонсогдоно гээч. Аавынхаа насан туршийн сэтгэл зүтгэлээ шингээж, амь амьдралаа золиж босгож өгсөн орон гэрийг, хэдэн охидын минь хөгжүүн баясгалант инээд цуурай болон шингэсэн тэр хөрс шороогоо, халуун бүлээхэн бүлээрээ аз жаргалтай байсан, амьдралын маань хамаг нандин бүхнийг хадгалсан тэр бүхнээ ингээд ямар ч эсэргүүцэлгүйгээр тавьж өгчихөөд, өөрөө хөөрхий тэр төвдүүд адилаар золбин нохой шиг буудуулах ээлжээ хүлээгээд зогсож байх болж байна уу... Хөхрөгч тэнгэр ийм явдлыг зүгээр хараад мэлтийж байгаа юм гэж үү... Уйлмаар байтал нулимс гарахгүй, бачимдан хашгирая гэтэл дуу гарахгүй, дотор харанхуйлан гашуунаас гашуун харуусал цээж зурах тэр агшинд нэгэн архиралт цээжний гүнээс, бүүр алс гүнээс хүрхрэн, шүд тачигнаад эхлэхийг мэдрэв. Гэнэтхэн эрүү завжаар аймшигт араа соёо сэрэлзээд гараад ирэх шиг, үр зулзгаа хамгаалан үхлийг эрслэн өндийх өлигчин чонын яахаас ч үл буцах шийдмэг архиралт цээжний гүнээс түрхэрэн гарах шиг...

Ёо ёо, зүүд байсан нь яамай. Oрон дотроо өндийгөөд суучихсан архирч байна аа. Магад өөр хүн харсан бол намайг гүн шөнийн харанхуйгаар чоно болчихжээ гээд ухаан тавихаар байсан биз. Шүдээ хавирсан чинь үнэхээр ч араа соёотой болчихсон ч юм шиг.

Бараг 6 билүү, 7 жилийн өмнө бас яг нэг иймэрхүү агуулгатай зүүд зүүдэлж билээ। Тэгэхэд би нээг их нигширсэн үнэртэй гахайн чулуун хороон дундуур яваад л байсан. Ямар урт хонгилтой, ямар агуу уудам гахайн хороо ийм байдаг байна аа гээд, гайхаад л гарах газар хайгаад бачимдан сандарчихсан гүйгээд байсан санагдана. Эх орныг маань тэр аяар нь гахайн хороо болгочихоо юу даа, энэ чинь... Тэгтэл тэр гахайн хорооны нэг шагайвчаар манай байшин байдаг голын хэвийн дэнж харагддаг юм байна. Уг нь манай байшин, 99 онд өөрийн гараар босгосон байшин маань нэг бяцхаан чулуурхаг ширэгтэй довцог дээр байдаг юмсан. Гэтэл манай тэр байшингаас ор мөр ч алга, харин нэг хужаа жоотуугаа чүү ай өргөн өнөөх ширэгтэй довцогыг маань хагалж, сэндийлж байна аа. Хужаагийн жоотуугаа өргөөд буулгах бүр нь яг зүрхэнд зоож байх шиг мэдрэгдээд, хоёр шулганаа бяцхан охины минь хацараа, божгор борхон гараа саартуулан саартуулан, өдөржин тоглож өнждөг байсан, тэдний маань хөөрхөн хөлийн мөр байгаа өнөөх ширэгтэй довцог бага багаар тэр жоотууны үзүүрт сэглэгдэн, өмөрч байгааг харж, зүрх өмөрч байж билээ. Тэгээд энэ муу ёрын зүүд байна, арай ч ийм юм болохгүй биз хэмээн өөртөө итгүүлсэн ч, санамж сэрэмж авсангүй, алмай аажуу хэвээр л явжээ дээ. Одоо нэгийг бодож, санаж, хичээж мачийж явахгүй бол... магадгүй ийм тавилан ирж ч болохыг үгүйсгэх газаргүй ээ.

Чоно болсон гэснээс өмнө би хэд хэдэн удаа чоно болон архирч билээ. Нэг нь том охин маань төрөөд, хэдхээн сартай, тохойн чинээхэн, өхөөрдмөөр хөөрхөн амьтан байлаа.. Манайх аавын гэрт. Эхнэр, охин бид гурвуул хоймроо орон дээр л унтаж байтал /мэдээж би хамгийн урдуур нь унтана л даа/ гэнэтхэн хаалга дуугарах шиг болдог юм. Тэр орой нэг баахан үйлс муутай орон гэргүй тэнэмэл залуу манайд ирээд хоног төөрүүлж байсан юм. Угаасаа манайд нэг л ор байсан болохоор нөгөөх маань баруун талаар гудас хаяад унтаж байсан хэрэг л дээ.
Би түүнийг шөнө гарч шээдэг юм болов уу гээд өндийгөөд хартал тооноор тусах сарны гэрэл түүний толгой дээр тусч, тэр цаашаа хараад тугдайчихсан унтаж байна аа. Гэтэл яах аргагүй хаалгаар нэг хүн ороод ирэх шиг. Гэхдээ хаалга дэлгэгдсэнгүй, хатавчаар л ороод ирэх шиг болов. Би бүүр өндийгөөд урагш сунаад хартал нэг лаазтай юм барьчихсан, хар алчуур тохчихсон, үзээрийн муухай царайтай эмгэн ороод ирчихсэн, улаан гал дүрэлзсэн хомхой нүднийхээ харцаа охин дээр минь тусгачихсан тэр лаазтай юмаа сарвайгаад зүтгэж байна аа. Тэр лаазных нь амсараар идээ бээр халгиж цалгиад л, тэгэнгүүт л би чоно болчихдог юм... Чухам ямаршуухан чоно болсоноо өөрөө хараагүй болохоор хэлж мэдэхгүй, юутай ч аманд араа соёо хөшилдөөд байгаа нь мэдрэгдэж, цээжний гүнээс нэг юм хөөрч ирээд л өөрийн эрхгүй архираад л нөгөөх эмгэн рүү чинь улаан галзуу дайрчихдаг юм байна. Зуухны баруугаар ухас хийхээр нь амдсан чинь эмгэн булт үсрээд, зүүгээр, галын үүдээр тойрдог юм. Тэр лаазтай идээ бээрээ л охин луу минь цацах гэж буй бололтой юм. Би ч зүүгээр тойрч урдаас нь ухас гэдэг юм. Тэгээд хөөгөөд гаргачихаж билээ. Хэсэгхэн хугацаанд аманд араа соёо байгаа нь мэдрэгдээд, цээж оволзоод... Эхнэр юу болсоныг ч ойлгох сэхээгүй, байдгаараа айчихсан байсансан. Харин нөгөөх зочин сэрээгүй, нам унтсаар л... Хожим би түүнийг яагаад сэрээгүйн учрыг ойлгох шиг болсон. Тэд холбоотой байсан шиг санагддаг

#