Олимпийн алтан медалын баяр бахдалаа гэж...

- За, чи цаад хэдэн агсам согтуу юмнуудаа аргалаадах, болохоо байлаа гэж Чикагод байдаг нэг найз маань намайг учиргүй түлхэлсээр цагаан дэвжээн дээр гаргачихав. Тэр уг нь Чөлөөт бөхийн олон улсын шүүгч билүү, ямар ч байсан нэг олон улсын цол хэргэмтэй нөхөр л дөө.
Агсам согтуу гэхээр л миний алерги хөдөлчихдөг юм. Идсэн ууснаа шингээж чадахгүй энд тэнд худал үнэн дэвж, хүн амьтан айлгаж, хөл гараа гозолзуулж явдаг тавьтаргүй нөхдүүд хаа сайгүй л таарах. Хонгор залуу насаа тийм хүмүүстэй их ойрхон өнгөрөөсөн болоод тэр юм болов уу, агсам согтуу тавьдаг хүн харахаар л хамаг уур шатаад, уушиг сагсайгаад явчихдаг, тийм эдгэрэшгүй алергитай болчихсон хүн л дээ. Одоо харин нас явж байгаа юм болов уу, тэр бүхнээс баахан дөлөмтгий болчихсон байна лээ. Гэхдээ яахав дээ, нэгэнт тулбал бас учиргүй зугтаагаад байлтай нь биш, тэгээд нөгөөх цагаан дэвжээн дээр нь харайгаад л гарлаав шүү, хаана байна тэг согтуу солиотой юмнууд нь гэсээр. Нөгөөх алерги маань хөдөлчихөж...
Гэтэл нэг нүд нь улаанаараа эргэлдсэн, хар шар нь мэдэгдэхгүй амьтан хуй салхи шиг нэвсийгээд л гүйгээд ирдэг юм. Ямар сураагүй юм биш, чадахгүй ч юм биш, барьж аваад л баглаад дарчихлаа. Болно болно л гэж байна. Бас нэгийг нь гүйгээд ирэхээр нь базаж байгаад өвдөгөн доороо хийж байгаад жаал нухчихлаа. Хэд хэдэн агсан согтуу нөкөр байсан бололтой. Одоо боллоо, боллоо гэж байна. Тэд номхорсон бололтой юм. Тэгтэл намайг бас нэг шагнал гардуулдаг тавцан дээр хөтөлж гаргаж байгаад л хүзүүнд нэг юм зүүгээд өгчих юм. Одоо, агсан согтуу нөхдүүдийг номхоруулахаар бас байр эзлүүлдэг болсон юм болов уу, нөгөө эмнэг адуу, тэмээ сургаад, шагнадаг шиг гэсэн шүү юм бодогдож байх юм.
Тэгсэн чинь биш ээ, юун агсам согтуу номхотгох, хүмүүс надад ирээд л баяр хүргэж байх юм, чи түрүүллээ, алтан медаль авлаа гээд л... Чөлөөт бөхийн 66 кг-ийн жинд /жин жаахан буучихаж, би уг нь 75-тай л даа/ чи тасархай сайн барилдаж түрүүллээ гээд л...
Юун чөлөөт бөх вэ, уг нь би согтуу агсан хүмүүстэй л ноцолдлоо гэж бодож байсан юмсан. Нээрээ л хүзүүнд маань алтан гинжин оосортой алтан зоос шиг юм санжигнаастай. Үнэхээр алт юм аа, жин, өнгө энэ тэр нь, алт ч өөр шүү. Гэхдээ нөгөөх тэмцээнд түрүүлэгсэдэд өгдөгөөс арай жижгэвтэр хэмжээтэй юм.
Тэгээд юун тэмцээн билээ гээд хартал, Олимп гэж байна. Би эхлээд үнэмшсэнгүй. Нээрээ энэ чинь Олимпийн тэмцээн болоод байгаа юм уу гээд замдаа таарсан нэг хүнээс асуусан чинь, "Олимп болж байгаа ш тээ, мэдээгүй юм уу, одоо энэ чинь" гээд ширэв татав. Үгүй тэгэхээр би чинь Олимпийн тэмцээнд түрүүлчихсэн болж байна уу? Нээрээ бол... Хэд хэдэн хүнээс асуусан чинь яах аргагүй олимп болж байгаа нь үнэн болж таарав. Тэгээд л баярлачихлаа. Үнэндээ баярлаагүйгээрээ баярлаж байна. Хүн их баярлахаараа бахарддаг юм гэнэ лээ. Арай л бахардсангүй, гэхдээ тийм их баярыг мэдрэх юутай сайхан гээ...
Хамгийн түрүүнд аав дээрээ харайгаад очлоо.
-Аав, аав, би Олимпийн тэмцээнд түрүүлчихлээ. Та энэ Алтан медалийг нь хардаа гэсэн чинь аав бас баярлаж байна аа.
-Аав нь хүүгээ харж байлаа, миний хүү ч сайн барилдсан шүү, гэхдээ миний хүүгийн оролцсон тэмцээн арай л олимп биш байх аа, өөр тэмцээн гэж байна.
Би итгэсэнгүй, Яах аргагүй Олимп. За би интернетээр шалгаатхая. Олимпийн чөлөөт бөхийн төрлийн 66 кг-ын жинд хэн түрүүлсэн бэ гээд харахаар л миний нэр дурайгаад гараад ирнэ дээ, гээд дэгэлзээд л явчихлаа. Гэвч интернеттэй газар олдсонгүй. Тэгвэл өглөөний сонин дээр гарна л гэлээ. Үгүй энэ чинь хүн баярлана биз дээ, Монголын бүхэл бүтэн ард түмний хүсэн хүлээсэн мөч шүү дээ, ганц би биш, бүх ард түмэн даяараа баярлана даа, баярлаж байгаа даа, би ч явах биш, дэгдээд л... таарсан хүн бүрийг барьж авч үнсээд л,, Алтан медаль, Олимпийн аварга гэж хашгирмаар болоод л... Уг нь би тэгэж хөл хөөрцөг юманд дургүй, нэлээд цөлх талын хүн гэж өөрийгөө дүгнэдэг ч энд аргагүй баярлаж байна, хоёр Мөнхийн хүрч чадаагүй медалийг авчихлаа шүү дээ, монголын спортод элэгтэй хэдэн үеийнхэний мөрөөдлийг биелүүллээ шүү дээ гээд л...
Тэгтэл өнөөх намайг агсан согтуу хүмүүсийг номхотго гэж хуураад дэвжээнд гаргачихдаг нөхөр маань таарав. Би баярлаад л давхиж очоод үнсэх гэтэл,
- Үгүй, хүлээж бай хө. Жинхэнэ Олимп чинь одоо болох гэж байна. Сая чи Олон улсын тэмцээнд түрүүлсэн. Одоо олимпдоо барилдана гэж байна. Өнөөх баяр хөөр тэгтлээ их дарагдсангүй, гэхдээ өөртөө нэг л итгэлгүй болчихлоо. Нээрээ Олимп гэсэн чинь сүрдээд эхлэв шүү.
За тэгээд дэвжээнд гарваа, одоо бол согтуу галзуу юмнуудтай ноцолдох гэж буй биш, харин олимпийн аваргын төлөө өрсөлдөж буй орон орны хүчтэнүүдтэй хүчийг үзэх гэж буй хэрэг. Бөөн бөөн тооцоо, гэтэл яах ийхийн зуургүй өрсөлдөгч маань ард гарчихдаг юм байна. Дэмий л хоёр гарыг нь сугадаа тас хавччихлаа. Намайг чирээд нөгөөх чинь дэвжээ тойроод баахан давхив. Сүүлдээ гар цуцаад, бие хөшөөд, хөлс асгараад, ямар ч тамиргүй болчихдог байгаа. Ингээд дэвжээнээс хөөгдөөд бууж байна аа.
Хажуугийн дэвжээнд Наранбаатар үзэж тарж байх шиг харагдав. Тэр дэвжээнээсээ бууж ирээд
- Ах хүү яасан амархан явчихав аа, гэж байх юм.
- Аргагүй шүү дээ хө, ганц ч хоногийн бэлтгэл байхгүй, дээр нь одоо удахгүй 40 хүрэх гэж байгаа
хүн чинь .. гээд өөрийгөө жаахан өмөөрөх аядав.
- Та чинь өмнөх тэмцээнд бүгдийг нь алж, хядчих гээд л аймаар ширүүн байсан шүү дээ гэж байна.
-Хнн, тэгэхэд ямар тэмцээн болж байсныг нь мэдсэн биш. Согтуу юмнууд л агсан тавиад амар заяа үзүүлэхгүй байна гэсэн ш тээ гэлээ.
- Та тэгээд тэр согтуу юмнуудтайгаа ноцолддог шиг энэ дэвжээн дээр ноцолдохгүй яав аа?
- Эд нар чинь эрүүл, тэгээд зүв зүгээр мөрөөрөө байгаа юм чинь би яах юм бэ.
Нээрээ би тэднийг яах юм бэ.
Ингээд нэг Олимпод оролцож үзэх шив. Төгсгөлийн дүн гарахад Монголчууд нэг мөнгө, нэг хүрэл медальтай гэж самбарт харагдаж байна билээ. Гэхдээ энэ нь Чөлөөтийнхөний авсан медаль юм уу, эсвэл багаараа авсан нь юм уу, мэдсэнгүй. Магадгүй, энэ олимп ирэх зун болоx Бээжингийн олимп байхаа.

За ингээд энэ тэмцээнээс /зүүднээс/ нэг нэг мэдрэмж, дүгнэлт, шүүмж, сэргэсэн дурсамжтай л хоцрох шив.

Мэдрэмж нь:
Тэр их баяр хөөрийг мэдэрсэн маань. Би амьдралдаа тэгэж их баярлаж үзээгүй санагдаад байх юм. Гайхамшигтай, өөр хэлэх үг но.

Дүгнэлт нь:
За ер нь аливаа тэмцээн наадамд сэтгэлзүй гэгч зүйл гол тулгуур зүйл байдгийг яс махандаа шингэтэл ойлголоо. Хэрвээ би Олимпийн тэмцээнд оролцож байна гэж огтхон ч мэдээгүй, зүгээр л өнөөх хэдэн болдоггүй согтуу хөлчүү юмнуудтайгаа учирна даа гэсэн итгэл үнэмшилтэй, уур, уцаартайхан дэвжээнд гарсансан бол юмыг яаж мэдлээ, Олимпийн аварга ч алган дотор энүүхэнд байсан байх.
Ер нь тэгээд тэмцээн наадам гэхээр л нэг л биш, одоо ингэж барина, ингэвэл яадаг бол, тэгвэл нь тэгнэ, нэг оноо авчих юмсан, алдчих вий энэ тэр гэсээр байгаад ер барилдаж чадахгүй юм билээ.
Харин согтуу галзуу юмнуудтай бол юун тэгэж тооцоо бодож эргэцүүлэх, хар зөн, рефлексээрээ л туучихаж байгаам чинь, ялахгүй яадгийм.

Шүүмж нь:
Ер манай сүүл үеийн чөлөөт төдийгүй бусад бөхийн төрөлийнхөний /бусад нь чялгалгүй/ амжилт гаргаж чадахгүй байгаагийн нэг учир нь тодорхой байх шиг। Манай бөхчүүд оюун санааны хувьд нялх балчир, сэтгэлийн хат тэнхээ суль дорой, бие хүний хувьд ядмаг нь амжилтанд хүрэхгүй байгаагийн гол шалтгаан мөнөөс мөн.Түүнээс биш бие хаа, булчин шөрмөс, материал дутагдсан юм ер байхгүй, харин ч илүү байж магад. Өнгөрсөн онд Канадын нэг бөхтэй хоромхон ярилцаж билээ. Тэр гэтэл утга зохиолын судлаач төдийгүй гүн ухаан, ялангуяа дорнын гүн ухаан сонирхдог, ухаан бодол нь нэлээдхэн задгайрч тэлсэн, бясалгал энэ тэрд явдаг нэгэн байсансан. Бас шүлэг бичдэг гэж байгаа. Төрөлх Францаас гадна Англи, Итали хэлтэй, Хятад хэл судалж байгаа гэсэн. Хувь хүнийх нь хөгжилийг манай нэг жингийнхэнтэй нь харьцуулахад хэт ялгаатай. Ийм хүнээс амжилт гаралгүй яахав дээ.

Дурсамж нь:
Энэ олимпод барилдсанаасаа үүдээд өөрийн эрхгүй нэгэн хуучин дурсамж сэргэв. Аавын ярьсан яриа л даа. Аавын үеийн нэг бөх байж л дээ. Галзуу Б... гэдэг, аймгийн арслан хүн. Энгийн үед бол бөх тэх гэхээргүй гувчгар хүн байж. Хааяа жинд явахаар бүтэн тэгнээ даадаггүй, аавд хангинуулдаг байсан гэдэг. "Чиний тэр бөх тэх чинь хааччихав, үнэн худлаа ярьж, биеэ нөөгөөд" гэж ирээд л аав уурладаг байсан гэж байгаа. Гэтэл бөхийнхөө дэвжээнд гараад ирэхээр танигдахын аргагүй болтлоо өөрчлөгдчихдөг, нүд нь улаанаараа эргэлдээд л, амнаас нь цагаан хөөс сахраад л, шүд ам нь тачигнаад л, цээж нь орсон буур шиг хүнгэнээд л, хөл гар нь тас няс гээд л хүн битгий хэл араатан хүртэл халгаж зугтаамаар амьтан болчихдог байсан гэсэн. Тэгээд л тоос манан хадуулаад л явчихдаг, хаяж л байдаг тийм бөх байсан юм гэнэ лээ. "Галзуу нохой чи, ямар мэх хийчихэв?" гэхээр хийсэн мэхээ хэлж мэддэггүй, тэгтэл яадаг байсан бэ гэхээр тэр хүн өмсгөлөө өмсөж байхдаа л шүдээ хавирчихсан, "алаад, хядаад өгнө дөө" гээд л язав татав хийж байдаг байсан гэсэн. Тэгээд нууцаа аавд нэг удаа хэлсэн нь "Би өмсгөлөө өмсөж байх даа л, за одоо нэг хүн аавыг минь өрлөж алчихаад, ээжийг минь хүчиндчихээд, одоо намайг алах гээд л ирж яваа юм шүү өөртөө итгүүлдэг байсан" гэсэн гэжуугаа.
Үгүй мэдээж хэрэг, аавыг нь өрлөчихөөд, ээжийг нь хүчиндчихээд, тэгээд өөрийг нь алах гээд ирж байгаа хүнтэй чинь хүн юу гэж одоо тийм мэх хийнэ, тэгэж барилдана энэ тэр гэчихсэн барилдаж ноцолдож зогсох билээ дээ, алаад, хядаад л өгнө биз дээ. Тийм хүнээс чинь аварга бяр тэнхээ, зөн совин мэдрэмж гарна биз дээ.
Тэгээд аав маань хэлдэг байж, хүний бяр тэнхээний 50 хувь нь санаа зориг хоёрт байдаг, үлдсэн нь хөдөлмөр, төрөлхийн буюу голын бяр хоёрт тэнцүү хуваагддаг юм гэж... Тэгээд жишээ болгож хоёр дахин илүү баяр, тэнхээтай адуу яагаад чононд хялбархан дийлддэг талаар хэлдэг байж. Санаа,/энэ тохиолдолд санаачилга гэвэл илүү нийцнэ/ зориг хоёр дутсанаас л тэр гэнэ. Энэ ч ортой даг шүү. Манай бөхчүүд ч олон улсын дэвжээнд гараад ирэхээрээ ихэнхдээ чонын өмнө оччихсон хонь шиг бээвийж байгаад л ялагдчих юм даа. Яавал тэдний санаа, зоригийг нэг чоно шиг болгодог бол... баар, цэнгээний газар бол хонины өмнө байгаа чоно шиг зарим нь аашилна гээч...
Саяны миний тэр олон улсын тэмцээнд түрүүлж, алтан медаль авдагийн маань шалтгаан нь ердөө л энэ сэтгэлзүй дээр байсан байгаа юм даа, миний тэр агсан согтуучуудад алергитай маань л гол учир байсан байгаа юм, хэ хэ.
Бас хэдэн жилийн өмнө, нэгэн солонгос эзэнд ажилладаг байж билээ. Цэвэрлэгээ хийж байгаад вандангийн хөл ташчихсан чинь вандан нурж, дээр нь байсан сушиний түүхий загасаа хийдэг дундхан хэмжээний хөргөгч нь өнөөх чөргөр хариугүй солонгос боссын маань дээрээс буугаад ирдэг байгаа. Сандрахдаа тэр хөргөгчийг нь бариад авдаг, аваад зогсохгүй өөр газар сэгийтэл нь өргөөд тавьчихсан гэж байгаа. Ер хүнд хөнгөн юм мэдэгдээгүй. Гэтэл манай босс гайхаж шагшираад л, энэ тэндээс барьж үзээд, толгой сэгсэрээд байх.... Чи яаж үүний дааваа, ит из түү хээвий, юу аар түү стронг л гээд байх. Дараа нь вандангийнхаа хөлийг бөхөлчихөөд нөгөөх хөргөгчөө буцаагаад байранд нь тавих гэсэн чинь байрнаас нь ч хөдөлгөж чаддаггүй. Золигийн тэр солонгос "энэ аймаар их хүнд" энэ тэр гэж байгаад хүний санааны бяр алга хийчихсэн байхгүй юу.

За за, зүүдээ ярих гээд хулгайгаа ярих шахав...

#