Хаалгаа цэлийтэл нь нээе, Хүүхнүүдээ та нар зайлцгаа
Хамгийн үзэсгэлэн гоог нь ч харахыг би хүсэхгүй байна
Та нар бол зөвхөн мартагнал, аугаа зугаа, ердийн наадам л байсан
Тарчилгаанд хүлээлтийг минь өнгөрөөхөд л тусалж байсан
Түрүүч нь
http://zuudchin.blogspot.com/2007/05/blog-post_09.html
Түгжээг нь онгойлгосон хаалга аяархан чихран онгойв. Хаалга тийм удаан онгойдгыг анзаарч, энэ хаалга яагаад ингэж удаанаар чихран чихран онгойно билээ хэмээн гайхаж зогсохдоо энэ ертөнцийн хүйтэн борооны дусал бүхэн голоор минь горхи болон урсаж, юу ч үгүй, бүр юу ч үгүй хоосортол нь цэвэрлэчихсэн мэт хөндий хүйтэн байгааг мэдрэн, бас тэнэмэл амьдралын минь эцсийн зогсоол энэ хаалганы цаана байгаа болов уу гэдэгт итгэхийг хүсэж буй эсэхээ яг таг мэдрэхийг хичээлээ. Тэгэхдээ энэ хаалганы цаана тайвширч тайтгардаггүй зүрх сэтгэлийг минь соронзон адил татах ямар хүчин, хэн буйг мэдэхсэн, харахсан гэсэн хүслэнтэй минь хамт яг энэ мөчийн энэ амгалан, хоосон дотоод орчиноо сарниачихалгүй хэвээр нь хадгалж үлдэх гэсэн хүслэн зэрэгцэн оршиж буйг мэдрэхэд, гэнэт эргээд шалавхийн алхчихмаар, зугтаачихмаар санагдав. Гэвч оройтжээ. Хагас нь онгойж буй хаалганы цаанаас, зүүдэнд минь үргэлжийн дэрвэлзэгч тэр эрээн даашинзний хормой цухуйж, нас ахихийн хэрээр шилбээрээ ялимгүй бүдүүрч эхлээд буй элэгдэж муудсан гэрийн шаахай углачихсан тэр энхрий дотно, бүхнээс энхрий хөл харагдахад хөл минь эрхгүй сулран, би босго дамнан сөхрөн уналаа. Зүүдэндээ би хичнээн ч удаа энэ хөлийн гишгэсэн мөр бүрийг нь алгаараа тэмтрэн хайж, үнсэн, энхрийлж, нулимсаараа угааж явав аа.
Чи өрөөнийхөө яг голд зогсоод хоёр гараа надруу үл ялиг сунган байна. Харц чинь халуундаа дэмийрч буй хүнийх шиг очтон гялалзаад, уруул чинь чичигнэн байна. Би чамруу гараа сунган өвдөглөн мөлхөв. Бороо асгарсан яг ийм уйтан үдшээр, эсвэл цас дарсан шөнөөр, тэргэл сарны сүүн цагаан гэрэл цасны том том талстад гялталзахыг харан, хөлийнхөө гишгэлт бүрээр цас чихрахыг сонсон чамруу зорин бөгтөгнөн, гуниг дүүрэн алхаж яваа өөрийнхөө дүрийг байнга зүүдэндээ хардагсан. Тэгээд нэвсийсэн цагаан хөнжилдөө хорвоо дэлхий нойрсох нэг л тийм аниргүй шөнөөр чамдаа зорин ирж, тэнэмэл амьдралынхаа төгсгөлийг алганы чинь хээнээс үзчихээд, тэсэж тэвчсэн нулимсаа юүлж нэг амрахыг юутай их хүсдэг байв аа. Зовлон гунигаа мартан байж, зол жаргалынхаа дууг чинийхээ дэргэд аялах болно гэж би итгэж явсан билүү, яалаа.
Энэ он жилүүдийн турш чи минь, хайр минь, энхрий минь гэж хоосон агаарт мянгантаа шивнэсэн тэр үгс минь харин энэ удаад уруул давсангүй, чамайгаа би хэрхэн дуудсан ч тэр үгс, тэр авиас сэтгэлийг минь тайтгаруулахааргүй болжээ. Чинийхээ гараас бариад, нүүрэндээ, урууландаа, хацартаа энхрийлэн энхрийлэн наагаад, толгойгоо хэвлийд чинь наагаад, чинийхээ өмнө сөхөрсөн хэвээр хичнээн ч суув даа. Цаг хугацаа бид хоёрыг хүлээсээр... Өдий хүртэл хүлээсэн юм, одоо хүлээнэ биз ээ. Хүүхдийнх мэт байдаг зөөлхөн булбарай алга чинь хүнд хүчир ажлаас уу, эсвэл он жилүүдийн уртаас уу, харин нэлээд ширүүн болжээ. Гэхдээ хайр энэрэлээ халуу дүүгүүлсэн хэвээр.
Чи бид хоёр уулзалгүй хэдэн ч жилийг өнгөрөөж вэ дээ, 14 жил болж... Энэ он жилүүдэд би чамайгаа өчүүхэн ч мартсангүйг намайг газар сайгүй дагаж явсан миний ижил тэнэмэл хувь тавилантай умрын салхи гэрчилэх үү, үгүй чадахгүй, шөнө бүр орь ганцынхаа зовлонг хуваалцаж суусан сар ч гэрчилж чадахгүй, харин энэ он жилүүдэд намайг хүлээсээр л байсан чиний минь царай л ганцаар гэрчилнэ.
14 жилийн өмнө бид хоёр нээг их таана хөмөл халиурсан намрын хөх талын эн дээр уулзаж билээ. Үдэш болж байлаа. 1994 оны 8 дугаар сарын 12. Долоо хоногийн өмнө бид утсаар холбоо барьж, энд уулзалдахаар болсон юм. “Гаттын эрэлд” шиг л бид бие биенээсээ сураг тасарчихсан байсансан. Би Улаанбаатараас зүтгэсээр тэр тал нутагт очиж билээ, Өглөөгүүр бороо орчихсон, намар эртийн тэр тал чиний минь сэтгэл шиг хичнээн сайхан тэнүүн угтсан гээ. Аймгийн төв дээрээс танилынхаа нэг хуучивтар мотоциклийг авч унаад чиний байсан талын тэр жижигхээн сууринг зорьж билээ. Чиний байж байх ёстой том цагаан байшингийн гадуур хагас дугуйлан татсан намхан банзан хашааны хаалгаар дөнгөж оронгуут чи ногоон торгон дээлтэй хашаан дотор явж таарсан сан. Намайг хараад жаахан охин шиг дэрвээд л, инээгээд л гүйгээд ирж билээ. Харин намайг тэгэж их инээж, хөөрсөн шинжгүй, харин ч баахан гунигтэй харцтай угтсанд тэр болов уу, чиний минь тэр хүүхдэрхүү хөөр тэрхэн дороо замхарчихсан. Тэгэхэд бид хоёр долоон жил уулзаагүй явсаны дараа уулзаж буй маань шүү дээ. Харин тэгэхэд би яагаад ч тэгэж инээж, баясаж хөөрч чадахааргүй байсан юм даа. 7 жил шүү дээ, Тэр долоон жилийн туршид ганцхан эгшинд шилгээж чадахааргүй тийм их гуниг, ганцаардлийн чандруу даанчиг залуу насыг маань дэндүү ихээр хулдаж дарчихсан байснаас тэр. Тэгэхэд би яг өөрийнхөө сэтгэгдэлээр чамайг харахыг хүсч байснаа хожим ойлгосон. Хамаг сайхан залуу насныхаа 7 жилийг хагацлын мананд үйчихээд чамайг юу ч болоогүй мэт, өчигдөрхөн салсан мэт тийм хөнгөлүүн баясгалантай байсанд чинь би гайхаж, харин чи минь уулзаж учирч буй мөчид намайг яагаад тийм их гуниг харуусал дүүрэн харцтай байгааг минь гайхаж байж.
Бид хоёр тэгээд талын энрүү явж билээ. Талын наран жаргахаар тонгойж, хааяа тогорууд ганганалдаад л, шинэхэн орсон хурын үнэрнээс чинийхээ сэвлэгний үнэрийг тодоос тод ялган, алганы чинь хонхорхойг хуруугаараа тэмтрэн суухдаа амьдралын тэр нэгэн агшин насан туршийн минь хувь тавиланг хэрхэн зурж байсныг анзаарсангүй байжээ. Чи минь цүхнийг минь уудалж, миний хаа ч явсан байнга идэж явдаг шокаладнаас гаргаж ирээд хоёр таллан, аманд минь хийхдээ алгаа урууланд минь удаан наасансан.
- Чи шоколадаа идсээр л явна уу?
- Тиймээ,
Чи аяархан инээмсэглээд хацарт минь духаа нааснаа,
- Би ч бас... гэж билээ.
Бид хоёр шоколад идэх бүрдээ бие биенээ хайрлан дурсдагаа, ямар ихээр үгүйлэн санадаг байснаа, бас бие биенээ санахаараа шоколаданд хичнээн хорхойсон дурладаг байснаа л илэрхийлсэн маань энэ. Бид бие биесээ тэгэж л мэдэрч, тэр он жилүүдэд хамтдаа байж ирждээ.
Тэгээд тэр таанат хөх талын хээлд байх армаг тармаг зэгстэй бяцхан нуурын усны бидэртэн харлах мандалд ганц цагаан шувуу жаргаж буй талын том улаан нарны гэрэлд цайвалзахыг хоюулаа зэрэг харж, зэрэг дуу алдаж билээ. Тэгээд хоюулаа хөтлөлцөөд нуурлуу дэгдчихэв. Нуурын зах дээр очиход харин тэр том цагаан шувуу нисээд явчихаж билээ.
Нуурын захад чи биднийг очиход
Нэг том цагаан шувуу нисээд л явчихсан...
Үдшийн шаргал гэгээнд живэр нь цайвалзсаар алсархад нь
Үргээчихэв үү дээ гэж бид бодож зүрхлээгүй ээ....
Нэг том цагаан шувуу нисээд л явчихсан даа
Нээрээ тэр, бидний сэтгэл хүслэн нэгдээд шувуу болон одсон байх,
Оройжин ангир аяар аяар гунганан чи биднийг анирдсан
Одод их л хурцаар гялалзаж байсан, тэр цагаан шувуу лав тэнд хүрсэн байх....
Бид хоёр тэр шувууг нүдэнд харагдахгүй болтол нь харж зогссонсон. Тэгээд хоюулаа зэгсний дор суугаад, үдшийн гэгээ тасарч, талын шөнө хэрхэн эхлэхийг харж билээ. Одод нэг нэгээр гялалзан яг л тэр тэнгэрийн хар хөшгийг цоолоод гараад ирэх шиг. Би чинийхээ өвөр дээр дэрлэчихээд л, тэнгэрийн оддыг харан, тэгэхэд бид тэр тэнгэрт үнэхээр их ойрхон байсан даа.
Нээрээ л тэр оройжин зэгсний оеор ангир аяар аяархан гунганасаар байсансан. Биднийг хааяа ярилцахад чимээгүй болчихно, биднийг дуугаа хураахаар, гунганаад эхэлдэгсэн. Хоеулаа юу ярилцсанаа би одоо сайн санадаггүй ч, нэг одны тухай ярилцаж байсан маань тодхон байна. Тэр он жилүүдэд би тэнгэрийн оддыг харах бүрдээ Долоон бурхан оддын үзүүр тушаа дээд талд нэг л энхрийхэн гялалзах жижигхэн оддыг чинийхээ од хэмээн итгэж, түүнийг харан хааяа чамтай ярих мэт ярилцдаг байсан юм. Гэтэл чи минь бас яг тэр одыг миний од гээд, намайг санах бүрдээ орой бүр тэр одонд шивнэдэг байсан ажээ. Ийнхүү тэнгэрийн тэр олон оддын дундаас бид өөрсдийнхөө одыг ертөнцийн хоёр өнцөгөөс хоюул эндүүрэлгүй таниж байснаа мэдээд хоюул учиргүй хөөрөн баярлацгааж билээ. Тийнхүү бид салхи сэвэлзэхэд он жилүүд гэж мэдрэн, орчлон хорвоо бидний хайранд уясч байгааг зэгсний толгой дохилзоход анзаарч суусаар үүр цайлгаад үүрийн гэгээ умраас шаргалтах мөчид би буцаж билээ.
Намар намрын шувууд ганганасаар л буцна,
Хаашаа тэр вэ гэж хэн ч тухайлж асуудаггүй шиг
Найз нь одоо ингээд л буцая даа
Хаашаа гэж чи минь бүү асуу
Найз нь одоо ингээд л буцая даа
Үүрийн шаргал гэгээ сэмрэх дорнын тэртээд
Үл ажиглагдам нууцлаг бүхний учир оршоод
Үргэлжийн тарчилгаан, мөнхийн эрэлд дуудан байна.
Намар намрын шувууд ганганасаар л буцна,
Надад хайрласан бүхнийг чинь би дуулсаар л буцна
Өвс навчис, гундмал талын ерхөг бүхэнд шивэгнэн хэлнэ,
Өөрт чинь би гэрэлт цагаахан шувуу болон үзэгдээд л одно оо.
Намар намрын шувууд ганганасаар л буцахад
Эргээд л ирнэ гэсэн итгэл хоцордог
Намайг он жилүүдийн чинадаас ганцхан удаа ирээд буцахад
Эвий минь, харцанд чинь итгэл хайр гэрэлтсээр....
Ийнхүү дуулсаар би буцсандаа। Энэ уулзалтаас хойш харин дариу 14 жил өнгөрчээ. Урьдын тэр залуу насны гал шим энэ тахиралдаж махиралдсан хорвоогийн үй олон нугачаат замуудын уртад сугаран гээгдсээр, одоо чамдаа зөвхөн зүрх сэтгэлийнхээ ханхайж хоосорсон ормыг л үзүүлж, нэгэн цагт энэ ормон дээр агуу хайрын зүрх амьд халуунаараа лугшиж байсан юмсан даа гэж зовлонд цаддаггүй, хайранд даанчиг харам хатуу энэ орчлон хорвоод, тэр өнчин саранд хэлүүлэхээр очиж буй гэлтэй.
Тоос чулуун дунд сөхрөн унаваас
Тосоод өндийлгөх гар чинь байвал боллоо
Давтагдаж, дарагдаж нус нулимсандаа хахлаа ч
Даамай хайраараа ивээж л байвал боллоо
Тиймээ, энэ хорвоогоос өөр хүлээх горьдох юу хэрэгтэй юм бэ, надад...
Амьдрал гэгч тэр ч чигтээ
Арилгах аргагүй бузар буртаг ч
Хайр амссан бидэн хоёр л
Хир халдаахгүй явсаан гэж
Нүгэлт хорвоогоос хагацахдаа ч инээж
Нүнжигтэйхэн хайрандаа л дуусах юмсан даа.
Насны эрхээр гар чинь үрчийж эхэлжээ। Гэвч зөөлөн, илч чинь тэр хэрээр улам энэрэнгүй, ивээнгүй болсоныг мэдэрч, чамайгаа урьд урьдаас илүүгээр өрөвдөн энэрэх сэтгэл төрж байна. Энэ нь залуу насны гал шатам хайр дурлалаас онхи ялгаатай, энэ хүйтэн хоосон орчлонгийн үймээнийг таниж мэдсэн сэтгэлд үүссэн нинж дотно, гүн бат хайр, энэ урт холын замд, он жилүүдэд ямагт хамтдаа байсны дотношил аж. Тэгээд би бослоо, боллоо, надад, чи бидэнд үүнээс илүү хэрэггүй, үгүй, үүнээс илүү зүйл гэж үгүй болохыг би ойлгосон болоод тэр, би чухам үүнийг л мэдрэх гэж энэ хүртэл зүтгэж ирсэн юм байна гэдгээ ойлголоо.
Шунхадсан нүүрнээс чинь би өөрийнхөө
Шулуухан сэтгэл амьдрал үхлээ л харж байя
Би үүнийг л харах гэж нааш он жилээр тэмүүлж, зүтгэж, он жилүүдийн ачааг үүний тулд л тулж, үүрч дааж ирсэн аж.
Харин гарахынхаа өмнө би эргэж харж зүрхэлсэнгүй, намайг хэзээ нэгэн цагт эргээд ирнэ гэдэгт тэртээх 14 жилийн өмнөх шигээ л итгэсээр буй чинийхээ харцийг дахиад харж чадсангүй ээ.
Гарахдаа үүдэн дээр унагасан үүргэвчээ авав. Цэвэрхэн шалан дээр миний шалбааг туучиж ирсэн гутлын минь мөр тодоос тод гарчээ. Чи минь энэ мөрийг арилгахгүй жил сараар хайрлан харсаар байх болно гэдгийг ч яг одоо хаашаа ч юм явж байгаагаа мэдэж буй шигээ сайн мэднэ.
Зөөлхөн илчтэйхэн гараан аль,
Зөрүүд бардамхан амраг минь
Дахиад л чамаасаа хагацахаас даа
.....
Өнөө би өмнөх байдлаасаа хагацсан
Өнөөх сайхан сэтгэл минь оргүй арилаад
Өөрийгөө ч өрөвдөх тэнхэлгүй болсоон
Өрөвч цагаахан гарыг чинь л харин мартахгүй ээ.
Гадаа бороо үргэжлэн орсоор байлаа. Өнөөх Хансийн буурчийн газрийн үүдэнд хэдэн харчуул дайнаас эгэж ирж буй эр цэргүүдийг атаархангуй харж зогсоо балчир гэнэн хүүхдүүд шиг бөөгнөрөн зогсоцгоожээ. Би юүдэнгээ нэгэнтээ сэгсэрснээ толгой дээрээ тавиад тосгоноос ойн гүн рүү шурган орсон өнөөх эцэс төгсгөл гэж үгүй шалбаагт замаар орон алхлаа.
Бороонд шалба норсон үүргэвч, хувцсандаа түүртсэн тэр тэнүүлч тосгоны харчуулыг гайхшрал, харуусал, сул доройгоо мэдэрсэн хүлцэнгүй сэтгэлтэй нь хамт орхиод манан дундуур, борооны жижигхэн ширхэгэн доогуур далд орлоо. Энэ бол өнөөх тэнүүлч, тэр зөвхөн ганцхан агшинд миний дотно дурсамжийг зээлдэн авсан, тэр тэнүүлч. Түүний цээжнээс дараах мөрүүд ундарна, тэр энэ үгсээ шалбааган дунд хорсолойёо цацлан алхана.
Хаалгаа цэлийтэл нь нээе, Хүүхнүүдээ та нар зайлцгаа
Хамгийн үзэсгэлэн гоог нь ч харахыг би хүсэхгүй байна
Та нар бол мартагнал, аугаа зугаа, ердийн наадам л байсан
Тарчилгаанд хүлээлтийг минь өнгөрөөхөд л тусалж байсан
Хязгааргүй мөрөөдлийнхөө бут ниргүүлсэн боол би
Хуурмагхан энэ наадамд цөхөрч, туйлдаж гүйцээд
Хүсэл ч үгүй, зориг ч үгүй дахин гав ганцаар хоцорлоо.
Одод гүймэгхэн туяагаа надад илгээн хажуугаар минь өнгөрч байна
Орчлон аар саар, гял цял өнгөөрөө мансууруулан байна
Амьдрал биш, энэ бол агшин
Аяа, юутай ч хурдан өнгөрөв дөө....
Гэсэн омог бардам цөхрөл дүүрэн мөрүүд орж ирэх чинь। Тэр хүн бол би лавтай биш, харин тэр бол Ади, өнөөх хувь заяагүй тэнүүлч, өнөөх агуу их Ади байна гэдгийг манан дунд далд орсон хойно нь, тэр үлдээсэн мөрүүдийг нь сонсоод танив। Баяртай Ади, Бидний зам дахиад хаа нэгтээ огтлолцохгүй байх аа।
# # Read more! #
