Зүүдэнд нэгэнтээ учирсан нүдээ ТВ-ээр харлаа

Өнгөрдөг дөрвөн сарын 9-нд нэг их эрх мэдэлтэй хүнийг зүүдэндээ харсан юм. Түүнээ “Шидтэний чулуу” http://zuudchin.blogspot.com/2009/04/eaoyiee-oeoo.html#comments гэдэг бичлэг хийж оруулсан. Тэр зүүдэнд тэрхүү их эрх мэдэлтний нүүр царай нь төдий л сайн тод харагдаагүй ч эрх мэдэлдээ эрдсэн, эрээгүй, яавал ч яаж мэдэх бүлтгэр харц нь маш тод байсан учраас мартагдахааргүй хоногшиж үлджээ. Гэтэл өчигдөр ТВ нээнгүүтээ цочихын ихээр цочив. Хаана, хэзээ харсан билээ, энэ нүдийг гэж хэсэгхэн зуур эргэлзсэнээ өнөөх зүүдэнд үзэгддэг нүд болохыг санав. Мэдээж хэрэг ТВ-ээр үг хэлж буй тэр хүн бол шинэ ерөнхийлөгч байсан билээ.
Тэгэхээр өмнөх тэр учир битүүлэг зүүдний тайлал огт өөрөөр гарч ирэх болж байна аа, даа.

Өмнөх зүүднээс...
“... Тэр надад “Чи чад, харин юу хийхээ өөрөө мэд...” гэв. Гүйцээгээгүй үг нь ч ойлгомжтой. Би эргэж харлаа. Ард асар том морин тойруулга байна. Түүнийг тойрон өнөөх эрх мэдэлтний, эзэн захирагчийн харьяатууд бөөгнөрөн шавааралджээ. Тэд бол манкуртууд, эрх мэдэлтний хүсэл зоригт нь үйлчилж, түүнээсээ аз жаргалаа олж авдаг хүмүүс. Өөрөөр ч байж чадахгүй биз, тийм найдлага даанч хомс санагдана. Эзэн захирагчийн хязгааргүй шуналынх нь хэрэгцээ болдог тэр хөөрхий хүмүүс баясан цэнгэхээ ч гэсэн зөвхөн эзэн захирагчийнхаа ивээлээс л хүртдэг аж. Ээлжит нэгэн шуо, нэгэн золиос нь би болжээ гэдгээ ойлгож байгаа маань надад эмгэнэлтэй. Хэрвээ үүнийг мэдэхгүй, мэдрэхгүй тэнэг мунхаг байсан бол надад их амархан, хөнгөн байхсан, тэдэнтэй маасагнаад л, маазраад л, эзнээ баясгаад, “Сэцэн мэргэн удирдагч мандтугай, мөнх насалтугай” гэж хашгиччихаад л сэтгэл ханаж, амьдралынхаа утга учрыг олж хараад явж байхгүй юу.....”

# # Read more! #

ХҮН НОЙРОНДОО ЮУ ХИЙЖ ЧАДДАГ ВЭ?

Зарим хүний нойр хямардаг бөгөөд энэ үедээ тэд унтаж байгаа юм шиг мөртлөө элдэв үйлдэл хийдэг. Тийнхүү зарим нэг жишээ дурдая:

Унтаж байгаа зураач

Мит Ли Хадвин өдөрт нь сахиул хийж, харин шөнө унтахдаа зураач болж, хачирхалтай сюрреалист бүтээл туурвин, гэхдээ үүнийгээ дараа өдөр нь огт санадаггүй байна. Үүний хамт өдөр нь түүний зураг зурах сонирхол огт мэдэгддэггүй, бүх бүтээлээ шөнө л зурдаг ажээ. Уран зургийн зарим нэртэй музей түүнийг зургаа тавихыг байнга санал болгодог бөгөөд дэлхийд ийм явдал огт байдаггүй байна. Хадвин дөрвөн настайдаа нойрон дундаа тэнж явдаг болж, харин эцэг, эх нь аяндаа зүгээр болно биз хэмээн бодоод, түүнийг эмчлүүлдэггүй байжээ. Зургаан жилийн дараа тэр эхлээд унтлагын өрөөнийхөө ханан дээр, түүний дотор хоносон айлынхаа ханан дээр зураг зурдаг болсон байна. Өглөө нь айлын эзэд ханан дээр нь элдэв сонин зураг зурсан байхыг хараад гайхдаг байжээ. Хорин настай болох үед нь Хадвины шөнийн идэвхижил бүр ч ихсэж, хана, ширээний бүтээлэг, хувцас, сонин дээр зураг зурдаг болсон байна. Энэ бүхнийг муухай болгохгүйн тулд тэр хажуудаа цаас, харандаа тавьдаг болсон нь зөв шийдэл байсан бөгөөд ингэснээр хана аврагдаж, шөнийн зураач маань өч төчнөөн хуудас цаасан дээр элдэв сонин хачин зураг зурдаг болжээ.

Нойрсож байгаа тогооч

55 настай ахлах тогооч Роберт Вуд долоо хоногт шөнө 5-6 удаа босч, гал зууханд ороод, өндөг, төмс шарж, чипс хийдэг байна. Ингэхдээ тэр унтаж байдаг бөгөөд дараа өдөр нь огт юу ч санадаггүй ажээ. Тэр ингэж хачин унтдаг болсоор 40 гаруй жил болсон ч, энэ нь түүнд ямар ч төвөг учруулдаггүй байна. Харин шөнөөр хоол хийж байгаад золгүй явдал болохвий хэмээн эхнэр нь санаа зовдог ажээ. Роберт гурван цаг хүрэхгүй хугацаанд нам унтдаг нь түүний хэлснээр, ходоодны шархлаатай холбоотой гэнэ. Ходоод шархалснаар болоод тэр хоногт маш бага багаар олон удаа юм идэхэд
хүрдэг бөгөөд мөн шөнө ч идэхээс аргагүй болдог байна. Нойрон дундаа гал зууханд ингэж хоол унд хийж байх үедээ элдэв хэрэг тарих нь бий бөгөөд нэг удаа Роберт аяганд бүтэн литр сүү юүлээд, дээр нь хагас уут самар хийсэн гэнэ... Одоо тогооч маань энэ өвчнөөс салахад туслах хүнийг эрж байгаа ажээ.


Нисдэг бүсгүй

2009 оны тавдугаар сард бүсгүй нойрон дундаа 8 гаруй метрийн өндөрт унтлагын өрөөнийхөө цонхоор гарчээ. Ингэж гарахынхаа өмнө Рейчел Вард салхи цохиулахгүй гэхдээ ноосон цамц өмссөн байна. Гадаа асфальтан зам дээр унасныхаа дараа тэр сэрээд, туслаач гэж хашигарчээ. Айж сандарсан аав, ээж нь тэр даруй түргэн тусламж дуудаж, охиныгоо эмнэлэгт хүргүүлсэн байна. Гэтэл бүсгүйн нэг ч яс хугараагүйг хараад эмч нар мэл гайхжээ! Дараа өдөр нь Рейчелийг эмнэлгээс гаргаж, харин шөнө нь элдэв адал явдал болоогүй гэнэ.

Шөнийн хадланч

2005 онд компьютерын системийн мэргэжилтний эхнэр Айана Армстронг Ребекка шөнийн 2 цагт сэрээд, цонхоор харжээ. Гэтэл нүцгэн нөхөр нь зүлгэн дээр өвс хадаад зогсож байж гэнэ. Ийм явдал байдаг биш гэж үү? Ребекка зүлэг янзладаг аппаратыг цахилгаанаас салгаад, унтахаар явсан байна. Учир нь ийм байдалтай байгаа хүнийг сэрээвэл аюултай гэдгийг тэр өмнө нь сонсож байжээ. Хэсэг хугацааны дараа нөхөр нь гэртээ орж ирсэн байна. Харин нь өнгөрсөн шөнө юу хийж байсныг эхнэр нь өглөө ярихад нөхөр нь огт итгээгүй гэнэ.

Шөнө дундын шуудан

Мөн 2005 онд 44 настай нэг эмэгтэй оройн 10 цагт унтахаар хэвтэж, харин хоёр цагийн дараа сэрээд, компьютерынхаа ард суужээ. Тэр компьютераа асаагаад, бүхий л шаардлагатай мэдээллийг оруулан, гурван электрон захидал бичсэн байна. Захидал бүр нь буруу форматлаж, алдаатай бичсэн ойлгомжгүй тэмдэгтүүдтэй байжээ. Сэтгэл мэдрэлийн эмч нар энэ үзэгдлийг "zzz-mailing" гэж нэрлэдэг бөгөөд өвчин даамжирч байгаа хэрэг гэнэ. Гэхдээ тэр эмэгтэй үсэг шивэх, Интернэтэд орох нууц код, өөрийн логиныг оруулах зэрэг маш нарийн үйлдлийг зөв хийсэн байна. Энэ хүн яагаад ийм болсон нь одоогоор тодорхойгүй бөгөөд эмэгтэйн ууж хэрэглэж байсан эм бэлдмэл буруутай болов уу гэж эрдэмтэд таамаглаж байгаа ажээ. Я.Сүхбаатар

# # Read more! #

Зүүдний тухай хосгүй арван баримт

Зүүд бол олон зуун жил, тэр ч байтугай олон мянган жил хүн төрөлхтөний хамгийн шилдэг ухаантнуудын оюун санааг бужигнуулж байгаа тэр зүйл юм. Яаж ч мэрийлээ гэсэн, албан ёсны шинжлэх ухааны тайлбарлаж чадахгүй байгаа тэр зүйл бол зүүд мөнөөс мөн. Зүүд нь бидний ирээдүйг зөгнөдөг гэж олон хүн итгэдэг. Тиймээс эрдэмтэд зүүдний бүх учир битүүлэг асуудлыг тайлбарлахыг эрмэлзэж байгаа нь мэдээж хэдий ч, бас олон зүйлийг ойлгох аргагүй л байна. Гэвч зүүдний тухай хамгийн ссонирхолтой хэдэн баримтыг энд зүгээр л дурдая.

10. Хараагүй хүмүүс зүүдэлдэг

Энэ нь ямар нэг шалтгаанаар сүүлд хараагүй болсон тэр хүмүүст хамаарна. Хэрвээ хүн төрөхдөө хардаггүй байсан бол, тэр зүүдлэж чаддаггүй, тэр дуу чимээний болон "үнэрийн" зүүд зүүдлэдэг. "Олдмол" хараагүй болсон хүмүүс бусад
бүх хүний адил хар-цагаан өнгөөр болон бусад элдэв өнгөөр зүүдлэдэг байна.

9. Хүн өөрийн бүх зүүдний 90 орчим хувийг мартдаг

Маш цөөхөн зүүд санаанд үлдэгийг бүх хүн мэднэ дээ. Зүүдний гуравны нэг нь биш, тал нь биш, бүтэн 90 хувь нь мартагддаг нь ерөөс сонин. Хичнээн сонирхолтой зүүд мартагддагийг төсөөлөн бодоод үзье л дээ. Өөрийнхөө зүүдийг санавал зарим хүн олон зүйл амлах нь лавтай. Харин бусад хүний зүүдийг зүүдэлвэл бүр илүү сонирхолтой байх болно. Мэдрэлийн мэс засал болон нанотехнологи бага зэрэг хөгжихийг л хүлээх үлдэж байна...

8. Бүх хүн зүүдэлдэг

Бид өөр өөр хүн болохоор өөр өөрөөр зүүдлэж таараа. Гэхдээ дээр өгүүлснээр, зүүдний 90 орчим хувь нь мартагддаг. Энэ бол статистикийн дундаж утга, өөрөөр хэлвэл зарим хүн бусдыг бодвол зүүдээ илүү сайн санадаг, гэвч
зүүдээ ерөөс санадагүй заяа нь хаячихсан хүмүүс ч бий. Ийм хүмүүс ерөөс зүүдлэж үзээгүй хэмээн өөрийн найз нөхөд болон танил хүмүүст ярьдаг. Үнэндээ бол тийм биш.

7. Зүүд нь сэтгэл санааны элдэв хямралаас сэргийлдэг

Зүүд нь бидний байнга санаж байдаг болон санаж явсан хүслийн тусгал юм. Чухамхүү зүүд нь сэтгэл санааны системийг хямрахаас хамгаалахад тусладаг байна. Саявтархан сэтгэл судлаачид нэг туршилт хийж, түүнд оролцсон сайн дурын хүмүүст 8 цаг унтахыг зөвшөөрч, харин яг "зүүдлэдэг" үе болохоор нь тэднийг сэрээж байжээ. Туршилтад оролцогчид хэсэг хугацааны дараа өдрийн цагаар дэмийрч, ямар ч шалтгаангүйгээр цухалдаж, эвгүй байдал гаргаж эхлэсэн байна.

6. Зүүдэндээ бид хаа нэгтээ харсан тэр хүмүүсийг л зүүдлэдэг.

Тархи шинэ хүмүүсийг "санаанаасаа зохиодоггүй". Та эргэлзэж байна уу? Үнэндээ хүнд зүүдлэгдсэн тэр хүн өмнө нь өөртэй чинь уулзаж байсныг аль эрт нотлосон юм. Жишээ нь, 35 жилийн өмнө таны өвөөгийн машинд шатахуун өгч байсан хүн 40 настай байхад зүүдлэгдэж болно. Бид амьдралынхаа туршид олон мянган хүнийг хардаг, тэд дараа нь зүү-дэнд орж ирдэг.

5. Зарим хүн хар-цагаан өнгөөр зүүдлэдэг.

Бүх хүн зүүдлэдэг, гэхдээ барагцаалвал 12 хувь нь хар-цагаан өнгөөр зүүдлэдэг байна. Яагаад ингэдгийг эрдэмтэд хараахан илрүүлж чадаагүй байгаа ч, баримт бол баримт, өнгөтэй зүүд хэзээ ч зүүдлээгүй хүмүүс бас бий.

4. Зүүд бол ер нь л зэрэглээ.

Бага зэрэг ойлгомжгүй хэлсэн байж магад, гэхдээ зүүд шиг тийм хачирхалтай, учир битүүлэг зүйлийн талаар онцгой тодорхой юм хэлэх аргагүй. Зүүд бол бэлгэдлийн өвөрмөц хэл юм. Бидний зүүдлэдэг олонхи зүүд бол сэтгэл хөдлөлийн аль нэг талыг илэрхийлдэг.

3. Нэг сонин баримт байна аа, тамхи татахаа больсон хүмүүс тамхичид юмуу хэзээ ч тамхи татаж байгаагүй тэр хүмүүсийг бодвол, хавьгүй илүү хурц өнгөтэй зүүд зүүдлэдэг байна. Тамхи татахаа больсон архаг тамхичид бүр хурц өнгийн зүүд зүүдлэдэг ажээ. Дашрамд тэмдэглэхэд, ийм хүмүүс ердийн зүүдийг бодвол, тамхи татсан үеийн зүүдийг хавьгүй цөөн зүүдлэдэг байна.

2. Гаднын хүчин зүйлс бидний зүүдэнд нөлөөлдөг

Үнэхээр гаднын авиа, үнэр, шүргэлт, бидний унтаж байгаа өрөөний температур юмуу тэр ч байтугай хатуу дэрийг санагдуулдаг тэр зүйл бидэнд байнга зүүдлэгддэг. Энэ бүгд нь хүний зүүд, физиологийн үйл явцад ямар нэг байдлаар нөлөөлдөгийг харуулж байна.

1. Хүнийг унтаж байхад, түүний бие ямар ч "хөдөлгөөнгүй" болдог.

Энэ бол үнэхээр тийм. Бидний тархи нойрон дундах хөдөлгөөний үед өөрөө өөртөө муу юм хийхгүй юмсан гэхдээ биеийн идэвхитэй хөдөлгөөний төвүүдийн үйлдлийг таслахыг мэрийдэг байна.
За одоо, жаахан юм нэмж хэлмээр байна:
- бид хурхирч байхдаа зүүдэлдэггүй
- хэрвээ таныг хамгийн хурц өнгөтэй зүүд зүүдлэж байх яг тэр үед сэрээсэн бол, ийм зүүд сайн санагддаг байна.
Я.Сүхбаатар

# # Read more! #

Øèäòýíèé ÷óëóó

Шидтэний чулуу
Хязгааргүй шуналтай атлаа хязгааргүй эрх мэдэлтэй хүмүүний өмнө хаашаа ч зугтах аргагүйгээр зогсох ямар хэцүү юм бэ. Эрх мэдэлдээ бүрэн итгэж, ханасан харц нь намайг хайлуулчих шахна. Миний хувьд асуудал ямар хэцүү, гарцгүй байх нь хамаагүй, гагцхүү тэр хүний хүсэлд нийцэж байх учиртайг олон юм ярилтгүйгээр тэр харцнаас нь мэдэрч байх юм.

Тэр надад “Чи чад, харин юу хийхээ өөрөө мэд...” гэв. Гүйцээгээгүй үг нь ч ойлгомжтой. Би эргэж харлаа. Ард асар том морин тойруулга байна. Түүнийг тойрон өнөөх эрх мэдэлтний, эзэн захирагчийн харьяатууд бөөгнөрөн шавааралджээ. Тэд бол манкуртууд, эрх мэдэлтний хүсэл зоригт нь үйлчилж, түүнээсээ аз жаргалаа олж авдаг хүмүүс. Өөрөөр ч байж чадахгүй биз, тийм найдлага даанч хомс санагдана. Эзэн захирагчийн хязгааргүй шуналынх нь хэрэгцээ болдог тэр хөөрхий хүмүүс баясан цэнгэхээ ч гэсэн зөвхөн эзэн захирагчийнхаа ивээлээс л хүртдэг аж. Ээлжит нэгэн шуо, нэгэн золиос нь би болжээ гэдгээ ойлгож байгаа маань надад эмгэнэлтэй. Хэрвээ үүнийг мэдэхгүй, мэдрэхгүй тэнэг мунхаг байсан бол надад их амархан, хөнгөн байхсан, тэдэнтэй маасагнаад л, маазраад л, эзнээ баясгаад, “Сэцэн мэргэн удирдагч мандтугай, мөнх насалтугай” гэж хашгиччихаад л сэтгэл ханаж, амьдралынхаа утга учрыг олж хараад явж байхгүй юу.

Захирагч тэднийгээ баясгахаар энэ удаа намайг сонгожээ. Харин яагаад заавал би гэж... тохиолдол байв уу, хувь заяа юу. Тохиолдол бол хохь нь, хувь заяа байсан ч ялгаагүй.

Ямар шид үзүүлж тэр цугласан олныг цэнгүүлэхээ, эзэн захирагчийн хязгааргүй шуналынх нь нэг эд эсийг баясгахаа мэдэхгүй ч би нэг л шийдмэг хөдөллөө. Дотроо өөрийгөө шоолон инээмээр байв. Тэгээд би халтар мориныхоо далан дээр пад хийтэл алгадаад тэргэний арал дээр үсрэн гарлаа. Тэргэн дээр дунд зэргийн модон торхонд хар чулуунууд дүүргэжээ. Чухам хэзээ гэдгээ би санахгүй байна. Ихээ олон он жилийн өмнө урт далбагар навчсынх нь завсраар нар солонгорсон ойд өнө мөнхөд аялгуу эгшиг хайрлан мэлтрэн урсах бяцхан шулганаа горхины хөлд энэ хар чулуудаар тоглож сууснаа санаж байх юм. Харин яаж яваад тэдгээр чулуудыг энэ бурангуй ёс ноёрхсон газарт аваад ирсэн юм болдоо. Чулуу байрнаасаа нэг хөдөлбөл гурван жил зовдог юм гэнэ лээ. Ойн тэр бяцхан горхины аялгуу нэгэн хөгөөр дутаа даа гэсэн харамсал тэдгээр чулуудыг таниад төрж байх юм.

Тэгээд би мориныхоо жолоог дугтраад толгойгоо золбоолог өргөн, сэнгэнэтэл исгэчлээ. Морь маань цовоолгоор толгойгоо дохин, дэжигнэтэл хатируулсаар морин тойруулга руу орж явчихлаа. “Агуу их шидтэн өнөөдөр та бүхэнд агуу их ид шидээсээ үзүүлэх гэж байна. Манай их энэрэнгүй, өгөөмөр эзэн захирагч та бүхэнд энэ агуу их ид шидийг үзүүлэхийг хүссэн юм шүү” хэмээн зарлагч чанга дуугаар зарлан тунхаглахад ард түмэн түрхэрэлдэн шуугилдлаа. За ингээд агуу их идтэн гэдгээ сонссон би анх удаагаа, бас сүүлчийн ч удаа байж магад олны өмнө ид шидээсээ үзүүлэхээр хөгшин халтар морины хамт гарч ирлээ дээ. Халтар моринд маань хөллөсөн тэрэг хөнгөн, яг л эртний кидүүдийнх шиг хоёр дугуйтай, нэг хүний зогсоолтой, харин миний өмнө өнөөх тунгалаг горхины хар чулуугаар дүүргэсэн модон торхтой. Харин миний хувьд шидтэн гэдгээ дөнгөж сая л сонсож байгаа хүн чинь, инээдтэй биз дээ, ямар ид шид үзүүлж, тэр их эзнийхээ хишгийг горилсон олон амьтныг хэрхэн баясган бахархуулахаа яаж мэдэх билээ. Дэмий л гараа алдалчилхаад, агуу их шидтэн биш, нөгөө хаан шалдан байна гэдгийг үлгэрт гардаг шиг агуу их залилагч шиг амьтан морин тойруулгыг тойрсоор байв. Толгойд юу ч орж ирдэггүй шүү. Хүмүүс эхний хэдэн тойрог дээр баярлалдан, уухай хашгирч шуугилдаж байснаа сүүлрүүгээ дуу хоолойнх нь өнгө нэг л биш болоод явчихлаа шүү. Аргагүй шүү дээ, амаа ангайчихсан амьтан морин тойруулгыг арван хэд тойрохдоо гараа алдлах, нэг хуурамчхан инээхээс өөр юу ч үзүүлж харуулахгүй байхад... Хүмүүс бухимдаж, ууртай хилэнтэй дуу сонсогдоод, энд тэндээс хараал урсаад эхэлвээ. За ингээд өнөөх хүслээр биш хүчээр болсон хөөрхий “Царцаа Намжил” –ийн түүх өнгөрч буй бололтой. Эзэн захирагчийн итгэл даагаагүй бол энэ ертөнцөд хөдөлгөх тоосны нь тоо дуусч байгаа гэсэн үг. Түүний шаардангүй, захирангүй хүсэл дүүрэн өнөөх харц харагдах шиг..., гэвч ядаж байхад яр гэгчээр яагаад ч юм дотроос айдас гэхээсээ илүү нэг л хоржоонтой инээд юу юугүй дэлбэрчих гээд байх юм.

Гэнэтхэн дэргэтэл хатируулж явсан муу халтар морь маань морин тойруулгын сул хөрсөнд бүдчээд харуулчихлаа. Би өнөөх чулуутай торхон дээгүүрээ даваад мориныхоо хойт хоёр хөлрүү хийсчихэв. Миний араас торх бөмбөрөн орж ирээд, чулуунууд харжигнан цацарсанд халтар морь маань туйлаад пижигнэчихлээ. Морь маань нэг талдаа өрөөсөн арал нь хугарчихсан тэргээ бөөрөөр нь чирээд, нөгөө талдаа сүүл, хөмөлдрөгө хоёроос нь зуурчихсан намайг чирээд морин тойруулга дундуур ёстой нэг дураараа туйлж, тоос манангаар дүүргэж орхив. Үзэгч олон агшин зуур таг болсноо уухай хадуулаад явчихав. За ингээд нөгөөх агуу илбэчин, шидтэн маань энэ уухайн дунд мориндоо чирэгдэж үхдэг байж дээ. Морин тойруулгыг дахин нэг тойртол гай юу, аз уу, мэдэхгүй, өнөөх унахдаа хагарсан торх морины хөлөөр тээ дээр хөөрсөнөө буухдаа яг морины маань толгойд очоод углагдчихдаг байна шүү. Морь тэр чигтээ морин тойруулгын хашааг зад дайраад тэртээд сүүхийх аглаг уулсын зүг чигээрээ давхиуллаа. Араасаа бөөрөөрөө унасан тэрэг чирч яваа болохоор бөөн тоос, утаан сүүлтэй гэж байгаа. Харин би мориныхоо хөмөлдрөгөөс зуурсан чигтээ чирэгдэж явахдаа ард үлдсэн олны гайхаж, бахархсан нүдийг тодоос тод харж байв. Тэд намайг үнэхээрийн агуу ид шидтэн гэдэгт итгэцгээжээ. Ганц хоёр наалдас нь төмөр бүснийхээ дээгүүр сэртийсэн эвдэрхий торх толгойдоо угласан морь маань тэдний нүдэнд арван хоёр салаа эвэр бүхий буга болон харагдсаныг, араас минь ханаран боссон их тоос шороо сүүн зам болон харагдсаныг ч мэдэж байв.

Хамгийн сонирхолтой нь мөдхөн өнөөх асгарсан хар чулуудыг Шидтэний чулуу, хишиг хэмээн бөхийн цацсан боорцог булаалддаг шиг бүгдээр дайран орж, булаалдан, бужигналдана гэдгийг ч би мэдэж байлаа. Наран мөнхөд гийсэн нам гүм ойн дундах аялгуут бяцхан горхины тэр чулууд энэ мунхарсан олондоо бол бурхны бэлэг л дээ. Тахиж шүтээд явбал тархи оюунд нь гэрэл гэгээ өгч ч магад юм.

Харин эзэн захирагч их талын дунд тоос манаруулан алсарч яваа миний араас ёжтой хүйтнээр мушийсхийсэн нь нэг л зэвүүн бөгөөд нууцлаг байлаа.

# # Read more! #

Өрөөсөн таавчиг маань хааччихдаг байна аа...?

За, удаж удаж нэг зүүдлэв үү, унжиж унжиж нэг бичиглэв үү, мэдэхгүй ээ.

Хүйтэн жаварлаг салхи хөнжил нэвт үлээн, сах сэжүүрийг нь сэвэн, хамаг биеийг мөсөөр жигнэх мэт болоод байхад чинь ямар ч нойртой амьтан сэрэхгүй гээд өөр яахав дээ, арай гэж олдсон үнэтэй /ойрд нойргүйдээд/ нойроо харамлан харамлан хучлагаа зузаалахаар өндийвөл хаалга байдгаараа дэлгээтэй байх юм. Өрөөнд өдөр шиг, гэхдээ бүрхэг цастай өдөр шиг гэгээтэй байх агаад дэлгээтэй савчих хаалгаар үргэлжилсэн их цасан далайн зах зух тэртээ доор харагдаж, үе үехэн хэсэг бусаг манан будан шууран өнгөрнө.

Уг нь миний нойрсож буй өрөө апартментийн хоёр давхарт л даа. Гэтэл өнөө хоёр давхар энэ тэр нь ч алга болчихож, тэр ч бүү хэл миний унтаж буй өрөө бүх байшингаасаа тасран салаад дангаараа нэг дан амбаар шиг юм болчихсон агаар тэнгэрээр халин нисэж явна өө. Гэхдээ хаагуур гээч... Умард туйл дээгүүр...
Тэр хаалгаар орж ирж буй салхи жавар умард туйлийнх юм хойно хөлдөөх шахах нь аргагүй шүү дээ. Яагаад умард туйл гэж бодсон гэхээр Чикагогоос Бээжин рүү нисэхэд онгоц босонгуут л шууд умар зүг бариад нисчихдэг юм билээ. Тэгээд Худзоны булангийн баруун бөөрөг дээгүүр ниссээр умард Мөсөн далайтай золгож, бараг л умард туйлийн зүүхнээр өнгөрдөг юм. Тэгэж нисэж явахдаа л онгоцны цонхоор тэртээ дор үргэлжлэх их цас мөсөн далай, хааяа ан цав гарсан гүн хар ангал уснуудыг сайн санаж, тэгээд л энэ удаагийн өрөөтэйгээ нисэж яваа нислэг маань тэр умар туйл хавьцаа л яваад байгаа юм уу даа гэж бүдүүн зүрх гарган таамагласан хэрэг л дээ.

Үгүй, одоо яалтай билээ, ядахдаа хаалгаа хаадаг байгаа даа гэж бодтол
- Хүүе, нөгөөдөх чинь босоод ирэв чив. Гэсэн нэгэн дуу сонсогдоодхов.
Нэг биш хэд хэдэн этгээд хаалга хавьд байгаа бололтой сүүтэгнэнэ. Нэг харахад сүг сүнс шиг, яг нөгөө “Каспер ба түүний нөхөд” киноных шиг харагдсан гээч.
- Ингэж болж байгаа юм уу гээд нэлээд бүдүүн дуутай нөхөрийн гайхангуй дуу гарлаа.
Даарсан, нойрондоо хорогдож, харамссан миний ааш улам хөдөлж,
- Юуны чинь “Ингэж болж байгаа юм уу” гэж, наад хаалгаа ингээд дэлгэчихэж болж байгаа юм уу, харин. Бушуухан хаагаач ээ, гээд хашгичиж гарав.
Нөгөөдүүл хоорондоо бөвөр бөвөр юм гүвтнэлдээд хөдлөх юм биш. Би өндийж суугаад хөнжлөөрөө биеэ ороомор болж,
- Хүүеэ, осголоо ш тээ, даараад байна, ойлгож байна уу, наад хаалгаа хаах юм уу, дүлий годилнууд аа гээд л хараал ургаж эхэлтэл нөгөөдүүл чинь илэрхий сандралдаад эхлэв бололтой. Гэхдээ миний хашгичихаас сандарсан биш, намайг даарч байгаа нь л тэднийг цочоов бололтой юм.
- Энэ чинь даарлаа гээд байна шүү дээ гээд нэг гонгиносон нөхөр хэлж байна.
- Даарлаа гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ? Би ойлгохгүй байна гэж түрүүний бүдүүн дуут дуугарав.
- Харин тийм байна, даарлаа гээд байна шүү дээ, бид нэг юмыг нь л дутуу хийж дээ гэж бас нэг нөхөр хэлэв.
- Би даарах ёсгүй хүн үү, солиотой юмнууд, юугаа чалчаад байгаа юм бэ?

Үгүй, энэ чинь хүн хөлдөх гэж байхад миний даарч хөрөөд байгааг огт ойлгохгүй гайхаад байгаа нөхдүүдийг харахаар чинь уур бүр шаталгүй дээ. Хамгийн ойр байснаар нь хоёр таавчигаа аваад чулуудав. Эхнийх нь байгаа оносонгүй, дэлгээтэй хаалгаар сүнгэнээд л гараад явчихлаа. Удаах нь онов уу, яав харсангүй. Гэтэл нөгөөдүүл чинь хөдлөх нь бүү хэл бүр хөшчихлөө. Өмдөө чулуудлаа. Унтахын өмнө гарчиглаж байсан номоо чулуудлаа. Хажууд байсан авдар дээрээс цаг, бас хэдэн ном, аяга, бас бус гартаа таарсан юмс аваад араас нь нүүлгэж гарав.

Нөгөөдүүл чинь “Хүүе, энэ биш байна, биш байна, буцаах уу, яах уу. Аваад очсон хойно манийгаа баллаад хаях нь... Үүнийг дааруулж болохгүй шүү дээ. Очсон хойно хэн үүнийг дааруулахгүй байлгаж чадах юм бэ, би чадахгүй, чи ч чадахгүй” болоод л, өөр хоорондоо маргаад муудалцаад явчихав бололтой.
Шидэх юм дуусч, авдар дээгүүрээ цааш нь тэмтэртэл гарт нэгэн боодолтой юм таарахаар нь аваад л чулуудаж орхив. Тэр гараас гарангуут л боодол задарч, дотроос нь үй олон гал бадруулсан хуудаснууд өрөөнд хурц гэрэл цацруулсаар бутран цацарч нөгөө үүд хавиар бөөгнөрч байсан хэдийг бүрхээд авдаг юм. Хаалга ч тас хийтэл хаагдав, өнөөх тэнгэрээр дэнхэлзэн элин халин жингүйдэх мэт дүүлж явсан өрөө маань ч пат хийтэл газардах шиг боллоо.

Өрөөг маань дураараа эзэгнэж байсан өнөөх хүйтэн жавар агшин зуурт үгүй болоход, босч хаалгаа шалгаж үзвэл цоожтой хэвээр байх юм. Цонхон дээр очвол юуных нь Умард туйл дээгүүрх нислэг байхав дээ, утаатайхан Улаанбаатартаа л байж байхгүй өөр хаачихав. Цонхны эсрэг этгээдэд, гудамжны чинадад байх байшингийн дээр “Монгол кино үйлдвэр” гэсэн болхидуухан бичиг нь урьдын адилаар утаан дунд бүдэгхээн гэрэлтэн харагдаад, гудамжаар өрөөсөн гэрэлтэй шар такси долилзсоор өнгөрөв.

Хучлагаа зузаалж аваад санаа амран хэвтлээ.

Харин өглөө нь босоод шөнийн тарьсан хэргээ мөшгөж үзвэл хоёр номын хавтасыг нь салж унатал чулуудаж ээ. Бас аяганы сэнж хугарсанаас гадна, гарах хаалганы хажууд байсан 00 өрөөний хаалганы шил бага зэрэг цуурчээ. Гараас гарахдаа гэрэл цацруулан задарч, намайг хөлдөөхөө шахсан тэр дүлий годилнуудыг нэгмөсөн хөөж орхисон өнөөх боодолтой зүйл маань авдарын өрөөсөн буланд ямагт залаастай байдаг аавын өврийн судар “Доржзодов” байсан юмсанж. Өрөөгөөр нэг хуудас хуудсаараа тарчихсаныг нь буцааж цулуулан баринтаглан боох гэж хөөрхөн ажил болов. Зарим хуудсыг нь буруу харуулсан ч байж магадгүй.

Харин хамгийн сонирхолтой нь миний өрөөсөн таавчиг байдаггүй. Өрөөн доторхоо нэг бүрчлэн нэгжээд ч, орцондоо гарч хайгаад ч олдсонгүй. Хааччихдаг юм бол доо. Уг нь Sears дэлгүүрээс 45$ -оор авсан, дажгүй òààâ÷èã ë юмсан.
Òà íàðûí ç¿¿äýíä ºðººñºí òààâ÷èã òààðàëäâàë íàäàä äóóëãàõûã áîäîîðîé äîî.

# # Read more! #

Элст цөлийн, эсвэл сэтгэлийн гүнд... - 1

Далайн давалгаа шиг элсэн ухаад нь зах хязгааргүй үелсэн говь цөлийн гүнд байх уртаашаа хориодхон алхам бяцхан баян бүрд. Бүрдний эхэнд гурван залуу хайлаас, харин адагт нь хэдхээн ногоон мөчиртэй, ихэнх мөчир нь хатаж, өгөршсөн ганц хөгшин хайлаас байх ажээ. Хаашаа л харна санаа алдуулсан уудам элсан далай цөхрөхийг үл мэдэн тасралтгүй төөнөх наран дор мяралзана.

Бүрдний адагт байх тэр хөгшин ганц хайлаасний сүүдэрт өнөөх өвгөн бөртөлзөн тоглоно. Яг гурван наст шиг. Бүрдний захын чийгтэй элсээр хот, зам гүүр, хана хэрэм, өндөр өндөр шилтгээнүүдийг уйгагүй барина. Нэгийг барьж эхэлсэнээ нураагаад дахиад цоо шинийг, бүүр өөрийг барина. Бас хайлаасны унасан мөчрүүдээр цамхагын нуруу, замын шон босгож, бас хүн хийнэ. Ядартлаа тэгэж тоглоод өнөөх хайлаасныхаа сүүдэрт нялх хүүхэд шиг тугдайгаад унтаад өгнө. Сэрээд уснаас ямаа шиг хэд залгилчихаад, норсон цагаан сахлаа хэд шувтарчихаад дахиад л тоглоод эхэлнэ. Бид хоёрыг ер анзаарах ч үгүй, тоглож байхдаа ямагт өөр өөртэйгээ ярьчихна. Яриаг нь сонсвол 2-3 –уулаа байгаа бололтой байдаг юм. Үе үе чанга чанга хөхөрч, бас өндөр дуугаар ямар нэгийг итгэлтэйгээр ухуулна. Эхлээд би тэр өвгөнийг толгойдоо цагаан алчуур зангидсан охин хүүхэд байна гэж харсансан. Хүн зөнөнө гэдэг ийм л байдаг юм байна даа, Хүүхэд яаж гуниггүй, сэтгэлийн зовлонгүй тоглож чаддаг билээ дээ, яг тэгэж тоглож байгаа нь нэг бодлын бүүр атаархмаар ч юм шиг.

Би өвгөний тоглохыг харан шийдвэр гаргаж чадахгүй дотроо шаналсаар удаан сууж билээ. Энэ хүүхэд шиг өвгөнийг энэ элсэн тоглоомтой нь, энэ гэнэн сэтгэлтэй нь энэ цөлийн гүнд хаяад явна гэхээр ... Надад даанчиг гунигтай, хэцүү, бүүр уйлчихмаар, орилж бархирмаар хэцүү байсансан. Гэвч эрүүл ухаан надад өөр сонголт өгсөнгүй. Элсээр наадаж тоглохоос өөр шидгүй болчихсон, өдрөө хүлээж буй Өвгөнийг уу, эсвэл ид ааг хүч нь багтаж ядсан, эрмүүн зориг нь өөрийг нь ч хорлочихож мэдэхээр гал цогтой залууг уу. Хэн ч ийм сонголтын өмнө хэнийг сонгох нь тодорхой, Залуу яваад хоёр цаг болж байгаа. Энэ хоёр цаг амьдралыг минь хамгийн урт цаг байсан болов уу, би залуугийн хойноос явах уу, эсвэл энэ өвгөний дэргэд үлдээд, өөрийнхөө тэр өрөвдмөөр ирээдүйг харжээ, гунигтайхан өхөөрдөж, хүлээж суух уу гэдгээ шийдэх гэж шаналчихсан билээ.

Шийдвэрийг яаралтай гаргах хэрэгтэй, залуугийн хойноос хугацаа алдалгүй явахгүй бол тэр надад гүйцэгдэхгүй холдоод явчихна. Өвгөн уг нь бид хоёрыг өөрийг нь хаячихаад явчихсан гэдгийг анзаарах ч үгүй л тоглосоор байх байх л даа, гэхдээ л, бүүр огт тоохгүй, эмзэглэхгүй байх бүр л түүнд учирлах, ямар нэгэн байдлаар хэлж, ойлгуулах хэрэгтэй, нэг л өдөр хүүхэд насандаа шумбаж одсон оюун ухаан нь эргэж ирэхэд бид ор сураггүй алга болчихсон байх юм бол өвгөнд ямар хэцүү байхыг би төсөөлж байлаа. Тэгээд хожмын өдөр өвгөний энэ гэнэн дүр төрх, гээгдэж хоцорсоноо гэнэт мэдэрсэн хаягдсан хүүхдийнх шиг гомдолтой тэр төрх насан туршид минь зүүдэнд үзэгдэж намайг шаналгах болно гэдгийг ч би мэдэж байлаа.

Тэгээд би өвгөний дэргэд очив. Элсэнд дутуу суулгаад уначихсан төө хэрийн нэг мөчир/ өвгөнийхөөр бол гэрлийн шон ч юм уу даа/-ийг өөд нь авч өгтөл өвгөн намайг анзаарсангүй. Тэр намайг хаанаас гараад ирэв гэж гайхсан мэт харав. Яг хүүхдийн нүд. Тэр нүдийг хараад Би явна гэсэн шийдвэрээ тэр дор нь өөрчилчих шахав. Тэгээд өөрчилчихөөгүй байгаа дээрээ яаран сандран өвгөнд юу болоод байгааг, юу болох гээд байгааг нэгэн амьсгаагаар урсгачихлаа. Тэгэж ар араас нь эмх цэгц муутай хэлсэн үгийг маань 3 настан шиг болчихсон энэ өвгөн тийм амар ойлгоно гэж үү, гэвч нэгэнт хэлэгдсэн үнэн амьдрах ёстой, нэгэнт зорилгоо хэлсэнээс хойш одоо өвгөнд бага багаар тайван тайлбарлаж өгч, тэр өнгөрсөнд одсон ухаан санааг нь эргүүлэхийг хичээх хэрэгтэй болох нь. Харин тэгтэл өвгөний хариу намайг балмагдуулав. Тэр аль хэзээнээс л бид хоёрын ярилцаж, маргалдаж, бас миний дотроо шаналж байсныг мэдэж байсан хүн шиг хүлээж авах юм.

Би өвгөнийг дахин анхааралтай харав, энэ удаад түүнийг гурван настаныг өхөөрдөж буй харцаар биш харин энэ гурван настны халхавчны цаана ямар алс ухаан, зөн билэг байгааг нь мэдэхийг хичээлээ.

- Ёс суртахууны тухай хамгийн их ярьж, санаа зовниж, номлож буй хүн бол харин өөрөө л хамгийн их ёс суртахууны асуудалтай тулгарч, мухардаж, доголдож байсан болон байгаа хүмүүс байдаг юм даа.

Өвгөний энэ үгэнд би ихэд цочив. Өвгөнийг энэ элсэн цөлд орь ганцааранг нь зөвхөн үхэлд нь л үлдээгээд явах шийдвэр гаргатлаа миний сэтгэл шаналаагүй гэж үү, гэтэл тэр омголон залуу бол энэ асуудлыг ер авч хэлэлцээгүй, огтхон ч эргэлзэхгүйгээр, санаа зовинохгүйгээр, бүүр эргэж ч харахгүйгээр явчихсан шүү дээ. Эцсийн эцэст би өөрийнхөө хүн чанар, нинж сэтгэлтэй тэрсэлдэн байж ийм шийдвэрт хүрч буй. Энэ элсэн цөлд энэ өвгөнтэй хамт үхлээ хүлээн үлдэхээс илүүгээр тэр ирмүүн хүч чадалтай залууд энэ элчилгүй элсэн цөлийг туулахад нь тусалж, газарчилж амь золин зүтгэх нь ямраар ч харьцуулсан, шүүсэн илүү дээд сонголт гэдэгт би огтхон ч эргэлзээгүй. Өмнө нь бүхэл бүтэн амьдрал, буцалж, эрчилсэн өрнүүн амьдрал хүлээж буй тэр омголон залууг төөрч мунгинасаар хаа нэгтэй хатаж үхэхийг нь мэдсээр байж, ганцааранг нь таниж мэдэхгүй элсэн цөлөөр явуулчих нь надад энэ зөнөг залгачихсан, тоглохоос өөр ямар ч эрмэлзэл, ид шид байхгүй болчихсон өвгөнийг энэ бүрдний захад хаяад явахаас илүү хэцүү байсан шүү дээ. Надад өөр сонголт байгаагүй, тэр залууг би энэ элсэн цөлөөр ганцаар туучиж гаталж чаднаа гэж иш мухаргүй зүтгэхийг нь хорьж дийлээгүй, бас энэ өвгөнийг аваад гурвуул аялах нь зүгээр л шууд амиа хорлож байгаа хэрэг гэдгийг 2 нэмэх нь 2 тэнцүү гэдэг шиг маш тодорхой мэдэж байгаа нөхцөлд надад ямар өөр сонголт байсан юм бэ,

Ийм шийдвэр гаргахад энэ эргэлзээгүй итгэл нөлөөлсөн нь ёс суртахуун, нинж чанартай ямар хамаатай юм. Гэнэтхэн өвгөнд гомдох ч шиг, бас дур гутах ч шиг мэдрэмж төрөв. Зүгээр л өөртэйгээ хамт байлгах гэсэн өвгөний арчаагүй амиа хичээсэн зан нь энэ хорон үгийг надад хэлүүлэв үү. Уг нь би өвгөнд ямар сонголт хийснээ, ийм сонголт хийхдээ өөрийн дотоод хүнтэйгээ, ёс суртахуунтайгаа хичнээн их зөрчилдөж байж шийдвэр гаргаснаа, одоо ч хутганы ирэн дээр мэт хаашаа ч хөлбөрчих байр суурьтай байгаагаа, бас их шаналж эмзэглэж буйгаа хэлсэн юм шүү дээ. Гэтэл хариу нь энэ. Миний дотор түрүүнээс хойш үймэж байсан тэр эргэлзээ гэнэтхэн замхарч, харин ч өвгөнийг орхиод явахдаа эргэлзэж байсан маань оргүй болчихов.

Тэгээд би залуугийн хойноос хараачлав, тэр аль хэдийнэ бараа тасарчээ. Би энэ цөлийг гурвантаа туулсансан. Эхний удаад яг энэ залуу шиг гал халуун, буцалж даргилсан тэмцэл дүүрэн амьдралыг тэчьяадан хүссэн, хүч чадалдаа дэндүү эрдсэн, ааг зоригоос өөр баялаггүй залуу байсансан. Тэгэхэд би 18-тай байж дээ. Тэгэхэд би энэ цөлийн гарцыг нь олохгүй өвс, хорхойгоор гол зогоон 7 жилийн турш бядэн тэнэсний эцэст энэ өвгөн аминд орж цөл гаталгаж өгч билээ. Өвгөн тэгэхэд одоогийн миний л хэрийн насны байсан байхдаа, хэрвээ өвгөн тусалж, газарчлаагүй бол би аль хэдийнэ цөлийн гүнд хатаад борц болчихсон байх байсан юм. Уг нь энэ элсэн цөлийн гарцыг мэддэг хүнд бол 7 хоног л хэрэгтэй байсан байж. Гэтэл би 7 жил тэнэсэн байгаа юм даа.

Тэр гарц эрэн тэнүүчилсэн 7 жил харин миний өнөөх ааг зоригийг ховх сорчихсон юм. Хамаг шим шүүс, хүч чадлыг минь залуу настай минь хамт сорчихсон тэр долоон жилд би хожим, ер нь насан турш асар ихээр харамсаж явах болсон юм. Тэгээд тэр цаана, нөгөөх хүссэн газартаа очтол аль хэдийнэ миний чадал шавхарчихсан, би огтхон ч хэрэгцээгүй амьтан болчихсон байсансан. Тэгээд байж байж залхаад буцаж нааш ирсэн юм. Хэрвээ тэгэхэд хэн нэгэн надад тусалж, гарцыг арай эртхэн шиг, ядахдаа эхний 7 сарын дотор заагаад өгчихсөн ч болоосой гэж би хувь заяандаа юутай их харуусаж явж дээ, хэрвээ тэгсэнсэн бол...

Чухам одоо энэ намайг хүлээж тэсэлгүй хаяад явчихаж буй залуу шиг л байж дээ би, түүнтэй маргаж суухдаа гэнэтхэн яг өөрийн идэр залуу настайгаа ярьж буй мэт санагдаж, эрхгүй цочиж билээ. Тэгэхээр энэ залууг хожмын өдөр бас над шиг насан туршдаа харууслын хар дээс цээжиндээ зангируулж явуулахгүйн төлөө би энэ шийдвэрийг гаргасан. Би энэ цөлийн гарцыг мэддэгийн хувьд тэр залууд газарчилж, тэр амьдрал буцалсан газарт хүргэж өгөх учиртай. Ес суртахуун ямагт миний талд байнам биш үү. Гэтэл өвгөн юу хэлнэ вэ? Ес суртахууны асуудал сөхөж, миний нинж сэтгэл рүү довтолж байж, өөрийнхөө дэргэд авч үлдэх гэсэн өвгөний амиа хичээсэн зан нь ийм адгийн гэнэн оролдлого хийлгэж байна даа гэж миний бодож буйг минь мэдчихсэн мэт өвгөн өнөөх элсэн тоглоомоо орхиод нэлээд нухацтайгаар цааш нь ингэж өгүүлэв.

- Өөрөөр хэлбэл хамгийн их ёс суртахууны асуудалтай байгаа тэр хүмүүс л бусдын ёс суртахууны асуудалд санаа зовж байгаагаа хамгийн илүүгээр илэрхийлцгээж байдаг юм.

Хм, Энэ зөнөг өвгөний дэмий хоосон цэцэрхэлийг сонсож суухаар өнөөх залуугийнхаа хойноос явах минь, улам холдоод явчихлаа, гэвч өвгөний яриаг таслаад шуудхан босоод явчихаж чадсангүй, дэмий л “аанхан” гэж амыг нь дагууллаа. Хэзээ насандаа ч юм уншиж байсан номноосоо энэ ишлэлүүдийг санаж л дээ, мань өвгөн. Би байж сууж ядан өвгөний яриаг тасрангуут л ухасхийн босоход бэлдэв. Гэтэл өвгөний үргэлжлүүлэн хэлсэн ганцхан үг суудал дээр минь мөддөө босохооргүй намайг хадаж орхив.

Үргэлжлэл бий.

# # Read more! #

Унаагаа солив

Сүүлийн хэдэн сарын туршид байнга тэмээ унаж зүүдэлж байсан юмсан. Харин энэ удаад нэлээд харшсан ч гэсэн эрч хүчтэй, бас их ааштай, омголон догшин ч сайхан гал шарга морьтой боллоо. Удаан хугацааны хатуу эдэлгээ энэ морины өнгө зүсийг нэлээд дарсан ч, угийн омголон чанар, сүр хүч, чадал тэнхээг нь бууруулсангүй, харин ч хат сайт ган төмрийг нугалах тусам харимхайн хүч нь улам нэмэгдэдгийн адилаар энэ морины омголон, догшин нь нэмэгджээ. Уг нь морьд, бараг ихэнх морьд эдлэх тусам л номхордог юм. Тэмээ ч гэсэн тэр.

Хичнээн ааштай, догшин байлаа ч 3 сар талхичихаар тэгээд хонины хээр, хүүхэд хөгшидийн зугаа болоод номхорчихдогсон. Энэ жамыг сөрж чадсан тийм шийр чангатай морьтой би нэг ч удаа таарч байсангүй, харин нэг тэмээтэй бол таарч байсан юм. Ингэ шиг жижигхэн бөхтэй, цүдгэр гэдэстэй болохоор нь “Боос бор” гэж нэрлэдэг бор ат байж билээ, Бусад тэмээд бол эхлээд барьж авахад цээж нь хүнгэнээд, омголон догшин юм шиг атлаа 10 хоногийн эдэлгээний дараа номхорчихдог бол “Боос бор” яг эсрэг. Эхлээд барьхад ер үргэж туйлахгүй, тавчиж, тоглохгүй атлаа 10 хоног эдлээд эхлэхээр л гэнэт ааш ороод, явдал нь чангараад, догшироод эхэлдэг адгуус даа.

Бусад тэмээг эдлэх бүр улам сүр нь гундаж, тамир нь барагдаж, үглээ эмгэн шиг алхах бүрдээ гунганаад эхэлдэг бол “Боос бор” эдлэх тусам араа нь хавираад л, цээж нь хүржигнээд л зүтгээд байх, арга ядаад бид түүнийг хамгийн хүнд ачаанд оруултал, хөл дээрээ арай чуу боссон атлаа, хөтөлж яваа намайг тавчих гээд, тавчуулахгүй бултаад байхаар, хазах гээд дайраад байж билээ. Тийм л шийр чангатай тэмээ дээ.

Энэ шарга морь бол яг тэр “Боос бор” шиг морь юм. Олон хоногийн эдэлгээний ор мөр түүний нуруу, хондлойгоор нь илхэн харагдаж, үс нь налаад, оломцог төдийгүй хугалдаргаар нь хүртэл халзарчихсан байхыг бодоход их л удаан эдэлж дээ, хөөрхийг. Тийм атал ер номхорсон шинжгүй, намайг оосорлоод авах гэтэл цахалж, цоройгоод хамаг ногт, цулбуурыг тасчаад хаячихав. Тэгээд оосорлочих арай бөххөн уяа олдохгүй болохоор нь хүзүүндээ байсан урт шар хадгаар оосорлолоо. Тэгтэл хадаг салхинд жаахан дэрвэх төдийд нөгөөх чинь дахин үргэж давхиад өнөөх хадгыг бүүр юу ч үгүй тасчаад хаячихав. Уг нь тэр хадаг бол Далай багшийн өөрийн гараар өгсөн хадаг юм.

Ингээд оосорлох юм олох санаатай ийш тийш хартал бас баахан буутай, хар хар хувцастай америк цагдаа нар бужигначихаж, холхон байсан нь дээр, тэгээд Шарга морио нэгэнт оосорлох юмгүйгээс хойш хүзүүгээр нь тэвэрчихээд, тэднээс буруулав.

За юутай ч унаагаа солив, хэзээ ч номхоршгүй, хэзээ ч эцэж, цуцашгүй, хэзээ ч цөхрөшгүй тийм гал шарга морьтой болов. Нэг оосорлох юм олох л асуудал байна даа, олдох байлгүй, болохгүй бол түр зууртаа индиан шиг л юу ч үгүй мордчихно доо. Ямар сураагүй юм биш.

# # Read more! #